Karl Barry Sharples
Karl Barry Sharples stereospesifik tepkimelerle ilgili yaptığı çalışmalar sayesinde 2001 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü almaya hak kazanan Amerikalı kimyagerdir.
Hayatı
28 Nisan 1941’de Philadelphia’da doğdu. Eğitimine Friends Central School’da başladı. Bu okul aynı zamanda Clayton Farraday’ın ve Mr. Chips’in mezun olduğu okuldu. Öğretmenlerinin tavsiyesi üzerine büyük bir üniversiteye gitmek yerine kolejde okumayı tercih etti, bunun üzerine 1959 yılında Philadelphia for Dartmouth College’de eğitimine devam etti. Literatür dersleriyle ilgilense de babası doktor olduğu için ailesi de doktor olmasını istiyordu, bu yüzden tıp hazırlık derslerini aldı. Aldığı dersler kimya ve biyoloji bilgisini de içeriyordu. Bir kimya profesörünün organik kimya laboratuvarında çalışmasını istemesi üzerine kimyayla ilgilenmeye başladı. 1963’te Dartmouth’tan mezun olduğunda aynı profesör tarafından tıp doktoru olarak değil, organik kimya doktoru olarak adlandırıldı. Dartmouth’da üç yllığına Thomas A. Spencer’in araştırma ekibine katıldı. 1968’de Stanford Üniversitesi’nde doktora eğitimini tamamladı. Burada bir yıl daha kalarak doktora sonrası çalışmalarına devam etti. Bu çalışmalara daha sonra Harvard Üniversitesi’nde devam etti.
28 Nisan 1965’te Jan Dueser ile evlendi. Dueser o zamanlar Stanford Üniversitesi’nde 2. Sınıf lisans öğrencisiyken, Sharples yüksek lisansının ilk senesindeydi. Çocukları olmadan önce birçok köpekle özellikle ilgilenen çiftin MIT’de siyah Lionel adını verdikleri bir köpekleri de bulunmaktaydı. Hannah adında bir kızları oldu ve şu anda Boston’da ortaokul öğretmenliği yapmaktadır. William ve Isaac isimlerinde iki de oğulları oldu ve şu anda ikisi de üniversite öğrencisidir.
1970-1977 ve 1980-1990 yılları arasında MIT’de, aradaki üç yılda da Stanford Üniversitesi’nde profesör olarak görev aldı. 1990 yılından beri The Scripps Research Institute’de profesör olarak kariyerine devam etmektedir.
Araştırmaları
Çeşitli stereospesifik reaksiyonlar geliştirdi ve femtomolar (10-15 mol/litre) etkiyle bir inhbitörün oluşumunun azid ve alkin ile başlayarak asetilkolinesteraz enzimiyle gerçekleşebileceğini gösterdi. Aminohidroksilasyon, dihidroksilasyon ve Sharpless asimetrik epoksidasyon gibi reaksiyonların varlığını keşfetti.
2001 yılında kiral olarak katalizlenmiş oksidasyon reaksiyonları (Sharpless epoksidasyonu, Sharpless asimetrik dihidroksilasyonu, Sharpless aminohidroksilasyonu) ile ilgili yaptığı çalışmasıyla Nobel Kimya Ödülü’nü almaya hak kazandı. Ödülünün yarısını William S. Nowles ve Ryoji Noyori ile birlikte stereospesifik hidrojenasyonla ilgili yaptıkları çalışmalar sayesinde paylaştı.
Ayrıca C-86 Buckminster Fullerene topunu tartarik asit kullanarak epoksitleştirmeyi başardı. Bu deneyinde p-krezolu çözücü olarak kullandı.
Günümüzdeki en önemli çalışması 1,2,3 – triazolleri oluşturmak için azid alkin Huisgen’in siklodüksiyon yönteminin kullanılmasıdır.
Ödüller ve Onurlar
- 1984 – Ulusal Bilimler Akademisi onur üyesi
- 1988 – İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nden Prelog Madalyası
- 1995 – Kral Faysal Ödülü
- 1998 – Technion tarafından Harvey Ödülü
