Elektronik Kurtarma Köpekleri
Fotoğraf : Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü tarafından geliştirilen üç gaz sensörünün görüntüsü.
Eğitimli kurtarma köpekleri, günümüzde hala en iyi afet işçileridir. Hassas burunları, onların deprem ya da çığların altında gömülü kalmış insanları takip etmelerine yardımcı oluyor. Ancak yaşayan tüm canlılar gibi bu köpeklerin de arada bir dinlenmeye ihtiyaçları oluyor. Ayrıca, kurtarma köpekleri genellikle afet bölgelerinde hemen ulaşılabilir durumda olmazlar ve köpek ekipleri daha uzak noktalardan seyahat etmek zorunda kalırlar.
Bununla birlikte, Proses Mühendisliği Profesör’ü Sotiris Pratsinis tarafından yönetilen Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü (ETH Zürih) araştırmacılarından elde edilen yeni bir ölçüm cihazı kullanıma hazır durumdadır. Bilim adamları, daha önceleri solunum ya da deri yolu ile düşük konsantrasyonlarda yaydığımız aseton, amonyak ve izopren gibi tüm metabolik ürünler için küçük ve son derece hassas gaz sensörleri geliştirmişlerdi. Araştırmacılar şimdilerde ise, bu sensörleri, karbondioksit (CO2 ) ve nem için iki ticari sensörü olan bir cihaz içerisinde birleştirdiler.
Kimyasal Parmak İzi
Avusturyalı ve Kıbrıslı bilim adamlarının işbirliği ile yapılan laboratuvar testlerinde görüldüğü gibi, bu sensör kombinasyonu, afet sonrası enkaz altında sıkışmış insanları ararken oldukça yararlı olabilir. Dornbirn’deki Innsbruck Üniversitesi, Nefes Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırmacılar, tuzak simülatörü olarak bir test odası kullandılar. Bu teste katılan her bir gönüllü odada 2 saat kaldı.
Pratsinis’in ekibinde yer alan doktora sonrası araştırmacı ve Analytical Chemistry dergisinde yayımlanan çalışmanın yürütücü yazarı Andreas Güntner, ‘’ Her bir madde, insan dışındaki kaynaklardan da gelebildiğinden dolayı çeşitli kimyasal bileşikler için tasarlanan sensörlerin kombinasyonu önemlidir. Örneğin karbondioksit (CO2 ), enkaz altında kalmış bir insandan gelebildiği gibi aynı zamanda yangın kaynaklı da olabilir. ‘’ diyerek açıklıyor. Sensörlerin kombinasyonları, bilim adamları için, insanların varlığının güvenilir göstergeleri olmaktadır.
Erişimi Zor Alanlar için Uygunluk
Ayrıca araştırmacılar, solunum ve deri yolu ile yayılan bileşikler arasında farklılıklar olduğunu da gösterdi. ETH Profesörü Pratsinis, ‘’Aseton ve izopren çoğunlukla solunum yoluyla dışarıya yaydığımız tipik maddelerdir. Bununla birlikte, amonyak ise genellikle deri yoluyla yaydığımız bir maddedir.’’ diyerek açıklıyor. Tuzak simülatörlerinde yapılan deneylerde, katılımcılar bir solunum maskesi taktılar. Deneyin ilk bölümünde, dışarı verilen hava doğrudan odadan dışarı yönlendirildi; deneyin ikinci bölümünde ise hava içeride bırakıldı. Bu durum, bilim adamlarının solunum ve deri salınımı profillerini ayrı ayrı oluşturmalarına imkan sağladı.
Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü bilim adamlarının geliştirdikleri gaz sensörleri, küçük bir bilgisayar çipi boyutundadır. Pratsinis, ‘’ Bu sensörler, binlerce İsviçre frangına mal olan ve bir bavul büyüklüğündeki iyon hareketlilik spektrometreleri kadar hassastır.’’ diyor. ‘’ Kullanımı kolay sensör kombinasyonumuz, enkaz altında sıkışmış insanları tespit edebilmek için yeterince hassas olan en küçük ve en ucuz cihazdır. Bir sonraki adım olarak, deprem ya da çığ sonrası araştırmalarda, sensörlerin, kullanıma uygun olup olmadığını görebilmek için, onları gerçek koşullar altında test etmek istiyoruz.’’
Günümüzde elektronik cihazlar, deprem sonrası aramalarda kullanıyorken, bunlar mikrofon ve kameralarla sağlanıyor. Bu durum sadece, enkaz altında seslerini duyurabilen ve görülebilir olan insanların yerlerinin tespit edilmesine yardımcı olmaktadır. ETH bilim adamlarının fikri ise, bu kaynakları kimyasal bir sensör ile tamamlamaktır. Bilim adamları şu anda, bir prototip yapımını desteklemesi için endüstri ortakları ya da yatırımcılar arıyorlar. Ulaşılması zor ve erişilemeyen alanların da araştırılmasına olanak sağlayabilmek için, dronlar ya da robotlar, gaz sensörleri ile teçhizatlandırılabilir. Daha ileriki potansiyel uygulamalara, kaçak yolcuların tespit edilmesi ve insan ticaretinin açığa çıkarılması dahil olabilir.
Kaynak: sciencedaily.com
