CERN Araştırmacıları, Maddeye Kütle Kazandıran ‘Higgs Bozonu’nu İlk Kez Gözlemledi
Fizikçiler, bir tür atom altı parçacık olan Higgs bozonunun varlığını kanıtladıktan 6 yıl sonra, ilk defa bu olayı gerçek zamanlı olarak gözlemlemeyi başardılar. Dünyanın en gelişmiş araştırma merkezi olan CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yapılan çalışmalar, tarihi nitelik taşıyor.
Fizik dünyasının son 10 yıllık dönemde üzerinde fazlasıyla durduğu tanrı parçacığı ve Higgs bozonu isimli iki farklı kavram var. Bu iki kavram birbirine bağlı olmakla birlikte bilimsel kesinlikte açıklandıklarında, insanoğlunun evrene bakış açısı değişecek. Bundan 6 yıl önce gerçekleştirilen bir araştırmayla varlığı kanıtlanan, maddeye kütle kazandırdığı düşünülen Higgs bozonunu biraz açıklayalım.
Higgs bozonu, temel fizik konularından biraz uzak olduğu için anlaması ve anlatması güçtür. Bu nedenle habere konu olan deneyi gerçekleştiren ATLAS ekibinde yer almış Doç. Dr. Erkcan Özcan’ın alıntıladığı şu anlatımı aktarmakta fayda var:
Bir odanın her alanına dağılmış bir grup insan düşünün. Odaya aniden ünlü birisi geldiğinde insanlar onun etrafında yoğunlaşmaya başlayacaklar. Ünlü kişi gittikçe zor hareket edecek, odanın diğer kısmındaki boşluklar da artmış olacak. Bu sırada odaya giren ikinci bir kişi, boşluklar geniş olduğu için daha rahat hareket edecek. İşte bu olayda ünlü bir kişi yerine, insanlara bir uyarı verilip dedikodu başlatılırsa insanlar yine yoğunlaşmaya başlayacak. Yakın olan parçacıkların uyarılar karşısında geçirdiği yoğunlaşma değişimine ise Higgs bozonu neden oluyor.
Klasik fizik yöntemleri ATLAS araştırmacılarına göre Higgs bozonunu açıklamak için yetersiz kalıyor. 2012 yılında yapılan ilk araştırma Higgs bozonunun varlığını kanıtlamış, sonraki yıl Nobel ödülüne layık görülmüştü. Şimdi ise yeni fizik yöntemleri peşinde koşulan bir dönemde bu bozulma ilk kez gözlemlendi. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’ndaki parçacık hızlandırma alanında bilim insanlarının deyimiyle “muazzam bir etkileşim” gerçekleşti.
Higgs bozonu, fiziğe göre evrenin temel oluşum ve süreklilik özelliklerinden birisi. 1970’lerin başında geliştirilen bir modelde kuarklar ve leptonlar, maddenin en temel yapı taşları olarak tanımlanmıştı.
Higgs bozonlarını bulmak zor olduğu ve diğer parçacıkların da alt kuarklara ayrıldığı için, özellikle Higgs bozunumuna atfedilenleri bulmak zor olmuştur. Araştırmacılar, uzun zamandır beklenen gözlemin, Standart Fizik Modelinin daha ileri bir doğrulaması olarak hizmet ettiğini söylüyor.
1970’lerin başlarında geliştirilen modelde, kuarklar ve leptonlar maddenin en temel yapı taşlarıdır. Altı farklı kuark (parçacık) türü bulunur ve bu kuarklardan en ağırı -güzellik kuarkı- olarak da bilinen alt kuarklardır.
ATLAS ekibinin şimdiye kadar gerçekleştirdiği en zor araştırma, bu keşifle sonuçlandı. Fizik dünyasının en hareketli yeri olan CERN’deki ekipler, standart Higgs bozonu modeline uymayacak yöntemlerin peşindeler. Bunun nedeni standart modelin karanlık madde ve karanlık enerjiyi açıklamıyor oluşu. Aynı zamanda standart model yerçekimi teorisi ile uyumsuz durumda.
Higgs bozonunu açıklamak ve tam anlamıyla anlamlandırmak için başka bir fizik yaklaşımı, modeli gerekiyor. Önümüzdeki süreçte bu gözlemle elde edilen verilere ilişkin önemli açıklamalar yapılması bekleniyor.
Kaynak : webtekno.com
