Kimya Alanında Yılın Girişimcilik Ödülü ‘Akıllı İlaç Tasarımına’ Verildi
Royal Society of Chemistry tarafından düzenlenen Kimya Alanında Yılın Girişimcisi ödülü Exscientia ile Prof.Dr. Andrew Hopkins’e (University of Dundee, UK) verildi.
Hesaplamalı kimya üzerine çalışmaları bulunan Hopkins, özel sektörde görev yapmanın yanı sıra farklı üniversitelerde çeşitli projelerde yer almıştır.
1994 yılında Oxford Üniversitesi’nde GlaxoWellcome ile birlikte HIV (AIDS hastalığına neden olan virüs) tedavisiyle ilgili ilaç tasarımı üzerine gerçekleştirdiği çalışmaların (özellikle, ekip olarak ilaç direncine karşı geliştirdikleri inhibitörlerin), bugün Exscientia’nın kanser önleyici ajan olarak tasarlanmasında nasıl bir rol oynadığını açıklamaya yardımcı olduğu görüşünü paylaşan Hopkins, kariyer hedefinin yönünün bu şekilde değiştiğini de dile getirdi.
Hopkins, Pfizer’da çalışmanın kendisine oldukça heyecan ve yenilikler kattığını belirtirken, bilgi patlamasının yaşanmasıyla pek çok fikrin bir arada bulunduğu atmosferde ve ilaç tasarımı için gerekli verilerin toplandığı ve düzenlendiği bir ortamda dikkat edilen başlıca hususların günümüzde ilaç keşfinde bulunan kimyacıların da benzer şekilde ilgi alanına giren ligand etkinliği, farmakoloji ağı ve ilaçta hedeflendirilebilecek genom olduğunu ifade etti.
Ancak portföylerindeki farklı projeleri nasıl bir araya getirip yeni strateji belirleyeceklerini bilemediklerinden dolayı literatürdeki çalışmalar arasındaki gerekli bağlantıyı kuramayacaklarını fark etmelerinin ardından şuna karar verdiler: Pfizer, kimyagerden klinikçiye kadar pek çok bilim insanını bu problemi çözmek amacıyla bir araya getirdi, bilişim teknolojisi birimini de verileri entegre edip literatürdeki potansiyel hedefleri bulmak ve kullanılabilir olanları belirlemek için kurdu. Birkaç Faz 2 testi yapıldı ve böylece bir grup insanın doğru bilgi toplayarak ne kadar veri elde edebileceği görüldü.
Veri modeli kurmanın zorlu bir iş olmasının yanında sonuçlar oldukça umut vericiydi. Çünkü bu sayede bağlantılar arasında kimyasal bir boşluk olduğunda tespit edilebilecek ve bir molekülün hangi protein hedeflerine karşı tepki göstereceğinin tahmini gerçekleştirip ilaç etkinliği ve güvenliğine yönelik uygulamalarda kullanabilecekti. Konuyla ilgili akademide daha da ilerleyebileceğini düşünen Hopkins, büyük bir kararla üniversite ortamına geri dönmeye karar verdi ve 2007 yılında ilaç keşif birimi yeni kurulan University of Dundee’de çalışmaya başladı.
Araştırmanın kilit noktası, otomatik öğrenme ya da yapay zeka ile öğrenme yaklaşımlarını ilaç tasarımına uyarlamaktı. Ancak burada önemli olan, önceki hataları yapıp sentezlenemeyecek moleküllerle uğraşmamak ve ilaç tasarımında ilerleme kaydedilebilecek güvenilir sistemi kurmaktı.
Bu amaçla, yaklaşık 30 farklı projede çeşitli kimyasallarla immuno-onkoloji üzerine Evotec ile ortak çalışmalar gerçekleştirildi (9 ayda 200 molekül) ve dahası Sanofi ve GlaxoSmithKline ile anlaşmalar imzalandı.
Hopkins, amaçlarının insanların yerine geçen bir sistem kurmak olmadığını, yapay zekayı ilaç tasarımı konusunda kullanmak ve onu geliştirmek için çalıştıklarını, ayrıca ilaç keşfi için gereken molekülleri daha kısa zamanda bulmanın yollarını aradıklarını belirtti.
Kaynak: chemistryworld.com
