Kırmızı Havai Fişekler Kansere Yol Açan Potansiyelini Kaybediyor
Kırmızı ışımalar kanserojen bileşiklerden geliyor, ancak kimyagerler daha güvenli bir ikame edindiler.
Havai fişek ve maytap üreticileri, patlamalardaki güzel kırmızı rengin ancak klor bazlı bileşiklerle elde edilebileceğine uzun zamandır inanmışlardır. Ancak bu yanıcı maddeler , yeryüzüne düştükten sonra kansere neden olan kimyasal maddelere dönüşebilirler.
Maryland’deki ABD Ordu Araştırma Laboratuvarı’ndaki Jesse J. Sabatini, yeni klor içermeyen pirotekniklerin, çevre ve insan sağlığı için daha iyi bir alev fişeği ve havai fişek furyasının önünü açabileceğini söyledi. Sabatini, Ernst-Christian Koch ile kırmızı pirotekniği, Kaiserslautern Almanya’daki danışmanlık firmasını Lutradyn’de geliştirdi (Angew. Chem. Int. Ed., 2015, DOI: 10.1002 / anie.201505829).
Kırmızı havai fişekler stronsiyum bileşiklerini polivinil klorid ve çeşitli piroteknik katkı maddeleri ile yakılarak üretilen stronsiyum monoklorürden renk alırlar. Ne yazık ki, bu karışımların yanması, bazı güçlü kanserojen de içeren çeşitli poliklorlu aromatik kimyasallar üretmektedir.
Arastırmacılar, daha çevre dostu havai fişek yaratmak için, bilim insanlarının uzun süredir piroteknolojinin kırmızı rengine katkıda bulunan bir bileşim olan stronsiyum monohidrokside odaklandı. Koch’a göre yıllarca bilim insanları, stronsiyum monohidroksitin kırmızı renkte parladığını fark etmemişti, çünkü kız kardeşi stronsiyum oksit, havai fişek üreticilerinin kaçmaya çalıştığı turuncu-kırmızı bir renk üretiyor.
Sabatini, Koch ve iş arkadaşları, eski içerik listesindeki polivinil klorürün yerine, ya sitrus yıkama solüsyonlarında bir koruyucu olan hekzamin ya da bir hava yastığı itici olan 5-amino-1H-tetrazol ile yeni patlayıcı madde formüle etti. Bu değişim kloru başarıyla uzaklaştıdı ve yerine koyu renk kırmızı havai fişek üreten ve genel karışım yandığında stronsiyum monohidroksit üretmeye yardımcı olur. Koch, ek olarak, yeni formülasyonun istenmeyen turuncumsu renkli stronsiyum oksit üretimini de önlediğini belirtti.
Araştırmada yer almayan Los Alamos Ulusal Laboratuarı’ndaki bir kimyager olan David E. Chavez, “Tezgah üzerinde çalışan bir şeyden büyük ölçekte çalışan bir şey yapmak çok zor” dedi. “Ancak bu yeni yanıcı formülasyon büyük ölçekli havai fişek gösterimlerine kolayca çevrilebilecek durumda” diyor. Kimya endüstrisinde hekzamin ve 5-amino-1H-tetrazol yaygın olarak kullanıldığından yeni formülasyon piroteknik üreticiler tarafından kolaylıkla benimsenebilir.
Chavez şöyle ekledi, Potansiyel fayda sadece 4 Temmuz ve Yılbaşı Arifesi havai fişek gösterileri için değil. Ordu ayrıca, özellikle eğitim amaçlı, kırmızı alevlerin büyük bir tüketicisidir. “Eğitim alanları tekrar tekrar felaketlerden düşüşe neden olur” diyor. O kadar ki, “Çevre temizliği için bir mesele olabilir” diye ekliyor Chavez.
Bir sonraki aşamada, araştırmacılar mavi ve yeşil havai fişeklere odaklanmak istiyor; bu havai fişeklerin çoğu formülasyonlarında klor kullanır. Birleşik Krallık Savunma Akademisi’nde emekli bir piroteknik eğitmeni olan Nigel Davies, bu çalışmaların benzer strateji ile diğerlerini daha çevre dostu havai fişekler oluşturmalarını teşvik edeceğini umuyor olabilir.
Kaynak : scientificamerican.com
