Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Kimyagerler

Dergimizin ilk sayısında deterjanlar ve temizlik sektörü ile ilgili yazımdan sonra bu sayımızda sizlere tekstil sektöründen söz etmek istiyorum.

Sonuçta kimya’nın içinde bulunduğu sektörler saymakla bitmez ve bunlardan en bilindik olanları kozmetik, ilaç ve boya olarak sınıflandırılabilir. Fakat kimyager olarak en büyük sorunumuz nerelerde ne türde işler yapabileceğimizi bilmememizden kaynaklanıyor. Aslında laboratuarı olan her yerde çalışabilecek potansiyele sahip ve buna yönelik eğitimi de üniversite hayatımız boyunca almış olmamıza rağmen tek sorun,  bilgiyi kullanma yerimizi tam olarak kestiremiyor olmamız.

Kimyagerlerin kozmetik, ilaç ve boya sektörlerinde ne şekilde çalışabileceği ve sorumlulukları bilindik olduğundan,  pek azımızın bilgi sahibi olduğu tekstil ve hazır giyim sektöründe kimyagerlerin yerine değinmek istiyorum.

2012 yılında tekstil ve hazır giyim sektörü ülkemizin geleneksel sanayi kollarından olup, ihracatta gösterdiği başarı ile sanayide önde gelen vazgeçilemez sektörlerden biridir. Türkiye tekstil ve hazır giyim sektörü, halen en fazla dış ticaret fazlası veren sektördür.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) 2010 yılı kayıtlarına göre 10.030.810 zorunlu sigortalı arasında 2.876.529’u imalat sanayinde kayıtlıdır. Bunlardan 14.624 işyerinde 356.477 kişi tekstil imalatında, 28.411 işyerinde 390.140 kişi hazır giyim imalatında, 5.140 işyerinde 46.163 kişi ise deri ve deri ürünleri imalatında istihdam edilmektedir.

Buna karşın kayıt dışılık dikkate alındığında, tarım ve hizmet sektörleri dâhil tüm sektörler içinde THD sektörlerinde yaklaşık %12 civarında bir istihdam sağlanmaktadır. Kayıtlı-kayıtsız çalışanlarla birlikte 450.000 kişi tekstil sanayinde, 1.500.000 kişi de hazır giyim sanayinde olmak üzere, THD sektörlerinde toplam 2.000.000 civarında kişinin çalıştığı tahmin edilmektedir.

İmalat sanayinde çalışan AR-GE personeli sayısı bakımından yapılan değerlendirmede ise tekstilde %3,64, hazır giyimde %1,39, deri ve deri ürünleri sektöründe ise %0,33 oranında AR-GE personeli istihdamı sağlandığı görülmektedir

Türkiye ‘nin tekstil, hazır giyim ve deri sektöründeki gelişimi de göz önünde bulundurulursa merdiven altı işletmesi olan bir kozmetik firması veya kemikleşmiş durumda olan ilaç sektörüne göre çok da fena bir çalışma alanı sayılmaz.

Öncelikle kimyagerlerin tekstil ve hazır giyim sektörlerinde hangi alanlarda ve nerelerde çalışabileceğine bakacak olursak,

İlk olarak iplik üretim tesislerinde veya tekstüre işlemi gerçekleştiren iplik fabrikalarında laboratuarda analiz sorumlusu, üretim sorumlusu veya üretim müdürü yardımcısı; ikinci olarak kumaş boyahanelerinde renk analisti, renk uzmanı, boya uzmanı, kumaş sorumlusu veya kumaş üretimi yapan işletmelerde ürün analisti olarak çalışmanın dışında birde birçok firmada gerçekleştirilen fiziksel testlerin yapıldığı fizik laboratuarlarında çalışmak mümkün.

Kumaş testleri konusunda kendinizi geliştirip sonuçları yorumlama ve raporlama niteliklerine de sahip olduğunuzda bir çok kapı kendiliğinden aralanmış olacaktır. Üstelik bu testleri öğrenmeniz için haftalar süren bir eğitime de ihtiyacınız bulunmuyor. Sonuçta biz kimyagerler aldığımız eğitimler neticesinde bir çok deneyi, analizi gerçekleştirmiş ve bunları da yorumlamayı 4 senelik öğrenim hayatımızda defalarca yazdığımız raporlarla uygulamış bulunuyoruz.

Aklınızda biraz daha netleşmesi için sizlere TSE’ nin ISO standartlarına göre uygulanan kumaşlarda gerçekleştirilen yıkama sonrası boyutsal değişim testinden ve sonuçlarının yorumlanmasından söz edersem.

Yıkama Haslığı olarak bilinen test, nasıl yapılır?

Colour Fastness to Washing- BS EN ISO 105 C06- B2S@50C

Multifiber ve test numunesi kısa kenarından birbirine dikilir. (Şekil 1)

Şekil 1 : Test Numunesi Örneği

Yıkama Haslığı cihazında 50 ⁰C yıkanıp, kurutulup değerlendirilir.(Şekil 2)

Şekil 2 : Yıkama Haslığı Cihazı

Değerlendirme: numunedeki renk değişimi ve multifibredaki lekeleme ışık kabininde D65 (gün ışığı) ışığı altında Gri Skala kullanılarak yapılır. (Şekil 3)

Şekil 3 : Numunedeki Renk Değişiminin Değerlendirilmesi Numunedeki renk değişiminin değerlendirilmesi. Bu değerlendirme için renk değişim gri skalası (clour change) kullanılır. Bu sıkalayı kullanırken skaladaki ton farklarından yararlanarak kendi ürününüzdeki ton farkını derecelendirebilirsiniz.

Şekil 4 :  Multifiberdeki Değişimin Değerlendirilmesi multifiber lekeleme değerlendirilmesi. Lekeleme değerlendirilmesi için stainning gri skalası kullanılır. Yine renk değişimindeki gibi ton farkından yararlanılarak derecelendirme yapılır.

Raporlama:

Raporlama kısmında multifiber bezde sırasıyla asetat, koton, naylon, poliester, akrilik ve yük kumaşları bulunur ve elimizde bulunan kumaşın yıkama sonucunda multifiber bezini e kadar kirlettiği ve ürünü renginin ne kadar solduğudur. Belirtilen 4-5 gibi rakamlar ton farkından yararlanılarak bizim ürünümüzde gri skalaya karşılık gelen değişim numarasıdır.

Spesifik sayılabilecek testlerden birisidir yıkama haslığı testi ve tekstil sektöründe sonuçları kumaşın boyutsal değişimi kadar önemlidir.

Bunlar gibi yapılan testlerden bir kaçı;

• Sürtme Haslığı
• Işık Haslığı
• pH
• Kumaş Karışım
• Yıkama sonrası boyutsal Değişim
• Dönme
• PILLING

En temel olarak sayılabilir ve yukarıda anlattığım kadar basit sayılabilecek yöntemlerle testler yapılmaktadır.

Bu testleri bilmemiz durumunda bir çok tekstil firmalarının kapısını aralamış ve kendimizi daha da geliştirerek bu alanda aranan bir birey olmamız mümkün.

Bu ve buna benzer testleri İTKİB gibi bazı kurumlar vermektedir. Bunun dışında TSE’ nin eğitimlerini de takip ederek istediğiniz alanda kendinizi geliştirmeniz mümkün.

Unutmayalım ki bilgiler sadece kullanıldığında işimize yarar ve 4 senelik kimya eğitimimiz sonucunda edindiğimiz tecrübelerimizi kullanabileceğimiz çok fazla sektör var. Önemli olan bilginizi nerede kullanabileceğinizi bilmeniz ve o alana yönelmeniz.

Son olarak Condorcet in bir özü ile yazımı bitiriyorum.

“ Aklı ve gerçekleri kullanan bir insan mükemmele erişecektir.”

Kaynaklar

• Dünya Ticaret Örgütü 2011 Yıllık Raporu
• İstanbul Tekstil Konfeksiyon İhracatçılar Birliği
• Tekstil, Hazır Giyim/Deri ve Deri Ürünleri Stratejisi
• Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB)
• Dem Tekstil ve Ticaret A.Ş laboratuvar eğitim notları

 

Yazar : Ceyda Umut SARIKAYA

Üniversite : Cumhuriyet Üniversitesi

Bölüm : Kimyager

Dergi : Sayı 2– Sayfa 52