Komşu Diamin Üretmenin Yeni Yolu
Biyolojik aktif moleküllerin işleviyle ilgili en yaygın yapılar arasında; doğal ürünler ile ilaçlarda bulunan ve simetrik olmayan diaminlerden komşu diamin vardır. Komşu diaminlerin, maddenin özelliklerini gösteren iki atomik grupları vardır. Bunlar; bir nitrojen atomuna bağlı, iki komşu karbon atomlarından oluşur. Münster Üniversitesi Organik Kimya Enstitüsü’nden Prof. Frank Glorius liderliğindeki ekip, yeni ve doğrudan komşu diamin üretme yolu geliştirerek, çalışmalarını Nature Catalysis dergisinde yayınladılar.
Diğer daha az verimli metotlarla kıyaslandığında, bu yöntem; geçiş metallerine ya da iyot reaktifli katalizörlere ihtiyaç duymaz. Bunlar yerine ışık enerjisini kullanarak çeşitli elektronlarca zengin aromatik hidrokarbonlardan (arenes ve heteroarenes) diamin üretir. Yazar Dr. Guangying Tan, “Böylece elde etmesi zor olan komşu diaminleri elde etmenin bir yolunu bulduk ve bunu yaparken, fonksiyonel grupların birbiriyle bağlandığı hassas bölgeleri kontrol edebiliyoruz” dedi.
Kimyagerler bunu gerçekleştirmek için öncelikle, enerji transfer işlemi yoluyla farklı reaktivitelere sahip iki azot merkezli radikali aynı anda üreten özel bir öncü azot radikal sınıfı geliştirdiler. Bu radikallerden ikisine, adım adım ikili karbon bağı ekleyerek (bölgesel seçicilik) komşu diaminler üretebilmektedirler. ‘Bölgesel seçicilik’, reaksiyonun moleküller üzerinde tanımlanmış bölgelerde meydana geldiği anlamına gelir. Fonksiyonel gruplar (amino grupları) daha sonra değiştirilebilir. Bu şekilde sentezlenen diaminlerin simetrik olmaması, dikkate alınması gereken çeşitli fonksiyonel grupları göstermektedir.
Frank Glorius, “Yaşamdaki moleküllerin birçoğu çeşitli komplekslerde karbon zincir ve halkalarından oluşur. Bu düz zincirlerin diğer elementlerle süslenmesi, bu bileşiklerin ortaya çıkan özellikleri için çok önemlidir” dedi. Oksijen ve azot elementlerinin, özellik belirlemede önemli bir rolü vardır. Kimyagerler, bu karbon dışı elementleri ‘hetero atomlar’ olarak adlandırırlar. Frank Glorius, “Bu hetero atomların yapay olarak üretilmiş, biyolojik olarak aktif yapılara verimli ve kontrollü bir şekilde entegrasyonu için bulunan bu yöntemler büyük önem taşımaktadır” diye vurguladı. “Bu aynı zamanda odaklandığımız komşu diaminler için de geçerlidir” dedi.
Kimyagerler; diaminasyon reaksiyonunu ışınlamada, mavi ışık yayan diyotlarla (LED’ler) ve organik bir fotosensitizörlerden maliyeti ve ticari olan bir tioksanton kullanarak gerçekleştirebilirler.
Kaynak : sciencedaily.com
