Mars, 7120 kg’dan Çok Daha Fazla İnsan Çöpüyle Dolu

Bir gün Kızıl Gezegenin paslı toprağına ilk adımlarımızı atarsak, son derece tanıdık bir şeyle karşılaşacağız: Kendi çöpümüz.

The Conversation Dergisi’nde yayınlanan bir makalede West Virginia Üniversitesi’nde robotik alanında doktora sonrası araştırma görevlisi olan Çağrı Kılıç, Mars’ta önceki çalışmalardan yaklaşık en az 7119,7 kg çöp kaldığını hesaplamıştır.

Kılıç, Treehugger’a “Henüz gitmediğimiz bir gezegende çöp bırakmayı başardık,” demiştir. “Sayı biraz ilginç.”

Çöpü Mars’ta Hesaplamak

Kılıç, insanların Ay’a ve Mars’a gönderdiği gezici araçların nasıl takip edileceğini araştırmaktadır. Mars’ta kalan artık ve çöplerin genellikle üç biçimden birini aldığını söylemiştir:

1. Terk edilmiş donanım: Bu artıklar, bir uzay aracının etrafına inşa edilen koruyucu modül, iniş sırasında fırlatıldığında yayılır. İniş takımları bazen kırılabilir ve hareket edebilir; örneğin, NASA’nın Perseverance Mars Uzay Araştırma Aracı, Haziran ayında iniş aşamasından Mars kumunun dışına çıkan bir termal battaniye parçası tespit etmiştir.
2. Etkin olmayan uzay aracı: Önceki Mars görevlerinden kalan dokuz uzay aracı bulunmaktadır: Mars 3 aracı, Mars 6 aracı, Viking 1 aracı, Viking 2 aracı, Sojourner gezgini, Beagle 2 aracı, Phoenix aracı, Spirit gezgini ve Opportunity gezgini.
3. Düşen uzay aracı: Tüm uzay araçları güvenli bir şekilde iniş yapmaz ve görevlerini yerine getirmeye devam etmez. Mars’ta düşen en az iki uzay aracı ve inmeden önce Dünya ile bağlantısını kaybeden dört uzay aracı vardır.

Kılıç, insanların Mars’a fırlattığı tüm uzay araçlarının kütlesini (yaklaşık 9980 kg) hesaplayarak ve şu anda aktif olan 2860,3 kg’lık uzay aracını bu sayıdan çıkararak 7119,7 kg’a ulaşmıştır.

Treehugger’a gönderdiği bir e-postada, bu sayı hakkında diğer yerlerde yanlış bildirilen birkaç noktaya açıklık getirmiştir. Bir nesnenin ağırlığı, üzerinde bulunduğu gezegenin yerçekimine bağlı olduğundan bu sayılar, ağırlığı değil kütleyi temsil eder. Ayrıca, yörünge araçları veya iniş enkazları gibi Mars’taki tüm insan çöplerini içermez.

Kılıç, Treehugger’a “Bunu daha net hale getirmek için bir örnek,” demiştir. “Opportunity gezicisinin kütlesi 185 kg, arka kabuk ve paraşüt yaklaşık 210 kg, ısı kalkanı yaklaşık 80 kg ve arazi aracı 348 kg’dır.” Bu, tek bir uzay aracı inişinden – Kılıç’ın hesabına dahil olmayan- 638 kg’a denk geliyor.

Kılıç, “Yani uzay çöpünün toplam kütlesi aslında 7119,7 kg’dan çok daha yüksek,” demiştir. Bu sayıya dahil olan aktif olmayan uzay aracı için Kılıç, hurda, atık veya çöpün en iyi kelime olduğundan emin değildir.

“Bunlar, uzay çöpünden ziyade tarihi kalıntılar olarak kabul edilebilir,” demiştir. “Belki bir gün insanoğlu bulundukları yeri ziyaret edebilir ve gezegen keşfindeki öncü çabaları görebilir.”

Değersiz Zorluklar

Mars’ta insan enkazının belirli bir sembolik ağırlığı var, ama bu gerçekten bir sorun teşkil ediyor mu?

Geçmiş çalışmalardan kalan artıkların gelecekteki görevler için sunabileceği iki potansiyel zorluk vardır.

Bunlardan biri kirlenmedir. 21 Aralık’ta Perseverance, NASA’nın açıkladığı gibi, gelecekteki bir çalışma tarafından incelenmek üzere Mars kiri ile dolu ilk numune tüpünü teslim etmiştir.

“Tüm uzay ajansları, kirlenme riskini azaltmak için ellerinden gelenin en iyisini yapıyor,” demiştir. “Mars’ta kirlenme olasılığı ile ilgili sorun için, acil bir endişe olmasa da, Perseverance örnekleme ekipleri çöpleri belgelemekte ve numune tüpleri için potansiyel bir kirlenme kaynağı oluşturup oluşturamayacağını kontrol etmektedir.”

Diğer bir potansiyel risk, atılan giriş/alçalış/iniş (EDL) teçhizatından kaynaklanmaktadır.

Kılıç, “Bu dağılmış küçük molozlar, Mars rüzgarlarıyla hareket edebilir ve robotlara engel teşkil edebilir,” diye açıklamıştır.

Perseverance’ın termal battaniyesinin parçalarına da bu olmuş olabilir.

Robot, “Bunu burada bulmak bir sürpriz: İniş noktam yaklaşık 2 km uzakta düştü,” şeklinde robot keşfi tweet atmıştır. “Bu parça ondan sonra mı buraya indi yoksa rüzgar tarafından mı buraya savruldu?”

Ancak Kılıç, NASA’nın bu tür engellerin riskini düşük olarak belirlediğini de belirtmiştir.

Genel olarak Kılıç, insanlığın oradaki 50 yıllık keşfi göz önüne alındığında, Mars’ta nispeten az enkaz olduğunu düşünmektedir. Enkaz miktarının çok daha yüksek olduğu Ay’da durum böyle değildir. Bir de Dünya’nın yörüngesinde dönen uzay çöplüğü durumu vardır.

Kılıç, “Uzay çöpü bir sorundur,” demiştir. “Bunun bir sorun olmasının pek çok nedeni vardır: Bu bir sorundur çünkü yörüngesel enkaz, Uluslararası Uzay İstasyonu da dahil olmak üzere diğer yörünge sistemleriyle çarpışabilir veya bunlara zarar verebilir.”

Savunma Bakanlığı’nın Küresel Uzay Gözetleme Ağı (SSN) sensörleri şu anda 27.000 parçadan fazla sözde “uzay çöpü” veya “yörüngesel enkaz”ı izlemektedir – NASA’ya göre bunların yaklaşık 23.000’i bir voleybol topundan daha büyüktür. Bunun ötesinde, izlenemeyecek kadar küçük olan ancak saatte 17.500 mile varan hızlarda hareket ettikleri için uzay aracı için risk oluşturan daha pek çok parça var.

NASA, “Bu hızlarda seyahat ederken çok küçük parçacıklar bile bir uzay aracına zarar verebilir” demiştir.

Mars enkazı gibi, yörüngesel enkaz da genellikle önceki görevlerden kaynaklanır ve artık kullanılmayan uzay aracını, fırlatma araçlarından bırakılmış aşamaları ve ilgili malzemeleri içermektedir. Bu tür hurdaların yol açabileceği tahribatın bir örneğinde, artık kullanılmayan bir Rus uzay aracının 10 Şubat 2009’da bir ABD İridyum ticari uzay aracına çarpması verilebilir. Ortaya çıkan çarpışma, 2.300 parçadan fazla izlenebilir çöp parçasını yörüngeye göndermiştir.

Mars’a yapılacak daha fazla çalışma şüphesiz o gezegende daha fazla enkaza yol açacaktır, ancak hem Dünya üzerindeki hem de etrafındaki çöpün boyutuna rağmen Kılıç, türümüzün yıldızlara uzanırken geçmişten öğrenme kapasitesi konusunda iyimserdir. “İnsanoğlunun gezegenimiz Dünya için yaptığımız hatayı tekrarlamayacağını hissediyorum,” demiştir.

Kaynak : treeHugger.com