August Kekule von Stradonitz
August Kekule von Stradonitz’in, orijinal adı Friedrich August Kekulé’dir. 7 Eylül 1829 günü Darmstadt, Hessen’da doğmuş, 13 Temmuz 1896 günü Bonn, Almanya’da ölmüştür. Organik kimyada yapısal kuramın temelini oluşturan Alman kimyacıdır.
Kekule, bir üst-orta sınıf memur ailesinde doğdu ve okulda sanat ve dil alanlarının yanı sıra fen konularında da yetenekliydi. Mimar olmaya niyetlenip, yakınlardaki Giessen Üniversitesi’ne girdi, ancak kısa bir süre sonra Justus Liebig’in kimya öğretisiyle ilgili çalışmalarından çok etkilenerek mimar olmaktan vazgeçerek kendisini kimyaya adadı.
Kekule, 1852’de doktorasını tamamladı, ancak o sıralarda öğretim elemanına ihtiyaç yoktu, bu nedenle Paris, Chur (İsviçre) ve Londra’da doktora sonrası çalışmalarına devam etti.
Paris’te Charles Gerhardt ve önemli kimyasal kuramcı Charles-Adolphe Wurtz ile arkadaşlıklar kurdu. Charles Gerhardt’ın organik bileşimi “tip” teorisi, Kekule’nin fikirlerini geliştiren önemli etmenlerden biri olmuştur. Londra’da ise, özellikle, bu “tip” teoriyi atomik değerlikle ilgili yeni bir kavrama dönüştürebilecek hale getirmeye başlayan Alexander Williamson’dan etkilenmiştir.
1856 yılının başlarında, öğretim görevlisi olarak kalacağı ve organik kimya alanında önemli araştırmalar yapmaya başlayacağı Heidelberg Üniversitesi’ne geçti. Kekule, kimyasal detaylarla alakalı müthiş bir belleğe sahipti. Onun zamanında tüm bilim insanlarının sahip olmak isteyeceği bir dil yeteneği vardı ve ana dili Almanca’ya ek olarak Fransızca ve İngilizce’yi iyi derecede bilmekteydi. Aynı zamanda enerjik, yoğun ve mükemmel bir öğretmendi. 1858’de Belçika’daki Ghent Üniversitesine çağrıldı ve burda Fransızca dilinde kimya öğretmeye başladı. Dokuz yıl sonra, profesör oldu ve Bonn Üniversitesi’nde kimya bölümü başkanlığı görevini üstlendi. Kariyerinin geri kalan kısmını buradaki yeni ve büyük laboratuvarla ilgilenerek geçirdi.
Kekule’nin en önemli katkısı, organik kompozisyonun yapısal teorisidir. Bu teori, 1857 ve 1858 yıllarında yayınlanan iki makalede özetlenmiş ve olağanüstü popüler Lehrbuch der Organischen Chemie’nin (“Organik Kimya Ders Kitabı”) sayfalarında ayrıntılı olarak ele alınmıştır.Kekule, karbonun değerini belirlemiştir.Tetravalent karbon atomlarıyla, “karbon zinciri” ya da “karbon iskeleti” olarak adlandırdığı diğer değerlere sahip diğer atomların (hidrojen, oksijen, azot ve klor gibi) birleştirilebileceğini ileri sürmüştür ve bu bağlantıları göstermek için de valansın kullanılabileceğini öne sürmüştür. Kekule bu dönemde bu tür iddialarda bulunan tek kimyacı değildir. İskoç kimyacı Archibald Scott Couper neredeyse eşzamanlı olarak benzer bir teori yayınlamış ve Rus kimyacı Aleksandr Butlerov yapı teorisini açıklığa kavuşturmak ve genişletmek için çok şey yapmıştır. Ancak, kimyasal toplulukta hâkim olan fikirler, ağırlıklı olarak Kekule’in fikirleri olmuştur. Kekule ayrıca, benzen molekülüne dayanan bileşikler olan aromatik bileşiklerin doğasını açıklığa kavuşturmakla da ünlüdür.
O zamanlarda, Kekule’ün bir benzen yapısına (1865) yönelik yeni önerisi çok tartışılmış, ancak hiçbir zaman üstün bir teori yerine geçememiştir. Bu teori, 19. yüzyılın son üçte birinde Alman kimya endüstrisinin dramatik genişlemesinin bilimsel temelini sağlamıştır. Bugün, bilinen organik bileşiklerin büyük çoğunluğu aromatiktir ve hepsinin, Kekule’nin savunduğu türden en az bir altıgen benzen halkası vardır. Teorik katkılarına ek olarak, Kekule, organik kimya kapsamını önemli ölçüde genişleten büyük miktarda orijinal deneysel çalışma üretmiştir. Doymamış bileşikler, organik diasitler ve aromatik türevler üzerindeki çalışmaları özellikle dikkat çekicidir. Ayrıca, hem Gent hem de Bonn’da ileri düzey öğrenciler, doktora sonrası çalışanlar ve küçük meslektaşlardan oluşan önemli bir araştırma grubunu yönetmiştir. Liebig’in ölümünden sonra, Kekule Münih Üniversitesi’nden onun yerini alması için davet aldı, ancak Kekule reddetti ve ilk doktora öğrencisi Adolf von Baeyer’in adını önermiştir. Baeyer daha sonra ilk Nobel Ödüllerinden birini aldı.
1890’da,Kekule’ün ilk benzen kağıdını buluşunun 25.yılı nedeniyle Kekule şerefine gösterişli bir kutlama yapıldı. Bu, o zamandan beri bilinen hikayeleri kamuoyuna açık hale getirdiği zaman, hayal kurarken ya da eğlendirirken, yapı teorisi ve benzen teorisi için fikirlerin nasıl ortaya çıktığıyla ilgili bir durumdu. Bu olaylardan birincisi, atlı bir Londra omnibusunun üst güvertesinde (eğer doğruysa, muhtemelen 1855 yazındaydı) gerçekleşti. İkincisi Ghent’teki ikametgahında (belki 1862’nin başlarında) meydana geldi ve ağzında kendi kuyruğunu ele geçiren ve ona benzen halkası fikrini veren bir yılan figürünü içeriyordu. Ancak, bu hayallerin ve hatta onların varoluşlarının kesin tarihlendirilmesi tartışmalıdır.
Kariyer başarısının aksine, Kekule’ün özel hayatı huzursuzdu. İlk karısı, ilk çocuklarını doğuracakken öldü; sonraki evliliği de mutsuz oldu. Ölümünden bir yıl önce, herediter Prusya asallığına yükseldi ve aristokrat soyadı almayı kabul ederek tam adı Kekule von Stradonitz oldu.
