Beyin Yiyen Amibe Karşı Bir Bitki
Fotoğraf: Akdeniz’de çok yıllık bir çalı olan Inula viscosa‘nın yaprakları, beyin yiyen amipleri yok eden bir bileşik içermektedir. Kaynak: ACS Chemical Neuroscience.
“Beyin yiyen amip” Naegleria fowleri‘nin neden olduğu ölümcül bir hastalık olan naegleria enfeksiyonu (primer amipli meningoensefalit: PAM), dünyanın bazı bölgelerinde daha yaygın hâle gelir iken etkili bir tedavisi bulunamamıştır. Şimdi ise, ACS Chemical Neuroscience dergisinde çalışmaları yayımlanan araştırmacılar, yerel tıbbi bir bitki olan Inula viscosa ya da “yapışkan anduz otu” yapraklarından izole ettikleri bileşik sayesinde amip hücrelerinin kendilerini yok ettiğini keşfetmişlerdir. Böylece bu alanda yeni bir tedavi bulunabileceğini belirtmişlerdir.
Baş ağrısı, ateş, kusma, halüsinasyonlar ve nöbetler ile kendini gösteren PAM, semptomların gelişmesinden sonraki birkaç hafta içerisinde %95 oranında ölümcüldür. Çoğunluk ile kirli tatlı sularda yüzülmesi sonucu bulaşan hastalık nadir olmak ile birlikte, son zamanlarda ABD, Filipinler, Güney Brezilya ve bazı Asya ülkelerinde artan vakaları bildirilmiştir. Amfoterisin B ilacı, enfeksiyona sahip olanlara verilen en yaygın tedavidir. Bulunan bileşik laboratuvar ortamında N. fowleri öldürüyor olabilir, ancak kan-beyin bariyerini geçemeyeceğinden hastalara verildiğinde çok etkili olamayabilir. Ikrame Zeouk, José Piñero, Jacob Lorenzo-Morales ve meslektaşları, Akdeniz bölgesinde uzun zamandır geleneksel tıp için kullanılan güçlü kokuya sahip bir bitki olan I. viscosa‘dan izole edilen bileşiklerin PAM’ı etkili biçimde tedavi edip edemeyeceğini araştırmak istemişlerdir.
Araştırmacılar ilk olarak bitkinin yapraklarından etanol elde etmiş ve bunun N. fowleri amiplerini öldürebileceğini gözlemlemişlerdir. Daha sonra, elde ettikleri etanolden belirli bileşikleri izole ederek teste tabiî tutmuşlardır. En güçlü bileşik olan inuloksin A’nın, hücre zarlarının bozulmasına, mitokondriyal değişikliklere, kromatin yoğunlaşmasına ve oksidatif hasara neden olarak parazitleri programlanmış hücre ölümüne yani apoptoza zorladığını keşfetmişlerdir. İnuloksin A’nın laboratuvar ortamında amfoterisin B’den çok daha az etkili olmasına rağmen, bitki kaynaklı bileşiğin yapısı sayesinde kan-beyin bariyerini daha rahat geçebileceği öne sürülmüştür. Araştırmacılar, bu hipotezi doğrulamak adına daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirtmişlerdir.
Makaleyi görüntülemek için “Programlanmış Hücre Ölümünün Aktivasyonu ile Beyin Yiyen Amip’e (Naegleria fowleri) karşı Inula viscosa‘dan İzole edilen Inuloksin A’nın Anti-Enfektif Değerinin Keşfi” buraya tıklayın.
Kaynak: phys.org
