Gıda Takviyeleri Gerçekten COVID-19’a Karşı Savaşmaya Yardım Eder mi?

Tüketiciler hastalıktan kendilerini korumak için vitaminlere ve şifalı bitkilere geri döndü.

Donald Trump’a COVID-19 teşhisi konulduğu zaman, kullandığı ilaç D vitamini ve çinko içeriyordu. Ve Eylül ayında Aktris Jennifer Garner ile bir instagram konuşmasında enfeksiyon hastalıkları uzmanı Anthony Fauci, genel olarak bağışıklık sistemini de destekleyebilen C ve D vitaminlerinden bahsetmiş, “D Vitamini eksikliğiniz varsa bu, enfeksiyona karşı hassasiyetinizi etkileyebilir. Tavsiye etmekten çekinmem, kendim de D vitamini takviyesi alıyorum,” demiştir.

Ancak reçetesiz satılan takviyelerin COVID-19’u gerçekten önleyip önleyemeyeceği, hatta tedavi edip edemeyeceği açık değildir. Hastalık yeni olduğundan araştırmacıların en iyi cevabı sağlayacak kadar çok deneme yapmak için yeterli zamanı olmamıştır. Bunun yerine bilim insanları, eski verilere yeniden göz atmışlardır. Bazı çalışmalar, rutin olarak belli gıda takviyelerini alan hastaların çıktılarını incelemiş ve bazı umut verici ipuçları bulmuştur. Ancak şimdiye kadar bilimsel dikkatli deneyler arasından doktorlara gıda takviyesi tavsiye edecek kadar güven veren çok az veri bulunmaktadır.

İşte COVID-19 için oldukça fazla ilgi çektiğini bildiğimiz 3 gıda takviyesi:

D Vitamini

Nedir?: Vücudun ultraviyole ışık varlığında doğal olarak ürettiği için “güneş ışığı vitamini” olarak da bilinen D vitamini, üzerinde en çok çalışılan gıda takviyelerindendir. Balık ve zenginleştirilmiş süt ürünleri gibi belli bazı gıdalar da bu vitamin yönünden zengindir.

Ne İşe Yarar?: D vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardım eden bir hormon yapıtaşıdır.

Diğer Enfeksiyonlar için Nasıl Çalışır?: 2017 yılında British Medical Journal, -özellikle bu vitaminin eksik olduğu insanlarda- günlük D vitamini almanın solunum enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabileceğini öneren bir meta-analiz yayınlamıştır.

Ancak burada anahtar kelime “eksik” kelimesidir. Kutuplara yakın yerlerde ve karanlık kış mevsimleri sırasında, derisi (D vitamini üretimini azaltan ve koyu tenli insanlarda daha yüksek olan bir pigment olan) melanin içeren insanlar arasında bu risk en yüksektir.

“Eğer vücudunuzda yeterli miktarda D vitamini varsa bu, size daha fazla bu vitaminden vermenin gerçek bir fark yaratacağı anlamına gelmez,” demiştir İngiltere’deki Surrey Üniversitesi’nde Beslenme Bilimleri Bölüm Başkanı Susan Lanham-New.

Ve bu vitaminden çok fazla almak, belli bazı iç organları zorlayarak ve kanda tehlikeli oranda yüksek bir kalsiyum artışına yol açarak yeni sağlık problemlerine yol açabilir. Yetişkinlerde önerilen günlük alım miktarı 600-800 uluslararası birim(IU) iken, üst limit günlük 4000 IU olarak düşünülmektedir.

D Vitamini ve COVID-19 Hakkında Ne Biliyoruz?: D vitamininin COVID-19’da bir farka yol açıp açmadığını çok az çalışma direkt olarak incelemiştir.

Mayıs ayında Lanham-New ve çalışma arkadaşları, BMJ Nutrition, Prevention & Health’te var olan kanıtların bir özetini yayınlamışlar ve çalışmayı, D vitamininin bu vitamin yönünden eksiklik yaşayan insanlar için COVID-19’u önlemeye yardımcı olması için önermeye yetecek kadar kanıt olduğu ile bitirmişlerdir.

D vitamini konusunda uzman olan Epidemiyolog JoAnn Manson’ın öncülük ettiği büyük bir çalışmanın dahil olduğu bir düzineden fazla çalışma şu sıralar D vitamininin koruma ve tedavi için direkt olarak test etmektedir. Bu çalışma, D vitamininin COVID-19 enfeksiyonunu etkileyip etkileyemeyeceğini analiz edecektir. Deneme, ABD civarında yaşayan ve yakın ev üyeleri ile birlikte yeni virüs bulaşmış 2700 insanı iyileştirmeyi amaçlamaktadır.

Amaç, yüksek miktarda –günlük 3200 IU- D vitamini verilen yeni virüs bulaşmış insanların ilaç alanlara göre şiddetli semptomlar gösterme ve hastaneye yatma ihtiyacının daha az olup olmadığına karar vermektir.

Çinko

Nedir?: Tüm vücuttaki hücrelerde bulunan bir mineral olan çinko, özellikle et, fasulye ve istiridyede doğal olarak bulunmaktadır.

Ne İşe Yarar?: Bağışıklık sisteminde birçok destekleyici rol oynadığı için çinko pastilleri, soğuk algınlığı ve grip mevsiminde en çok satılanlar arasındadır. Çinko, aynı zamanda hücre bölünmesi ve gelişimine yardımcı olmaktadır.

Diğer Enfeksiyonlar için Nasıl Çalışır?: Soğuk algınlığı için çinko kullanılan çalışmalar –çoğunlukla koronavirüs- bir gıda takviyesini semptomlar başladıktan hemen sonra kullanmanın bu semptomları daha çabuk ortadan kaldırabileceğini ortaya koymaktadır. Finlandiya ve Birleşik Krallık’taki araştırmacıların yaptığı ve Ocak ayında BMJ Open’da yayınlanan bir klinik deneyde, çinko pastillerinin soğuk algınlığı tedavisinde işe yaradığına dair bir şey bulunmamıştır. Bazı araştırmacılar soğuk algınlığı için verilerdeki uyuşmazlığın piyasadaki farklı pastillerdeki çinko miktarlarının değişken olması ile açıklanabileceği teorisini öne sürmüştür.

Çinko ve COVID-19 Hakkında Ne Biliyoruz?: Bu mineral, pandeminin ilk zamanlarında test edilen bir ilaç olan hidroksiklorokin çalışmalarında ilave edilecek kadar umut vericidir (Çalışmalar hidroksiklorokinin COVID-19’u önleyemediği ya da tedavi edemediğini göstermiştir).

Temmuz ayında Almanya’daki Aachen Üniversitesi’nden araştırmacılar, Frontiers in Immunology’de koronavirüsün sebep olduğu bir başka hastalık olan SARS’ın da içinde olduğu benzer enfeksiyonlara bakılarak mevcut kanıtların “çinko gıda takviyelerinin büyük yararlarını ortaya koyduğunu” yazmışlardır. Örneğin çalışmalar çinko vermenin, zatürreeden ölme riskini azalttığını ortaya koymaktadır. Araştırmacılar, çinkonun virüsün vücuda girmesini önlemesine ve kopyalanmasının yavaşlatılmasına yardım edebileceğini kanıt olarak göstermişlerdir.

1 Ağustos’ta Advances in Integrative Medicine’de yayınlanan ve dolaylı kanıtlara dayanan bir başka araştırma makalesi de çinkonun çinko eksikliği bulunan insanlarda yardımcı olabileceği ile sonlandırılmıştır.

Eylül ayında Barselona’daki Del Mar Hastanesi’nden araştırmacılar, üzerinde çalışılan 249 hastadan COVID-19 sonrası hayatta kalanların plazmalarında hayatını kaybedenlere(ortalama 43 mcg/dl) göre daha yüksek oranda çinko seviyesi (ortalama 63,1 mcg/dl) bulunduğunu raporlamıştır.

Cleveland Clinic Journal of Medicine’de popüler gıda takviyeleri için kanıtları derleyen ekibe öncülük eden ve Cleveland Hastanesi’nden Kardiyolog Suma Thomas, genel olarak durumun halen belirsizliğini koruduğunu söylemiştir. Zaten bilinen dikkate alındığında çinko, enfeksiyonun süresini azaltabilecek iken özellikle çinko yönünden eksikliği olanlarda belirtilerin şiddetini azaltamayacağını söylemiştir. Neredeyse bir düzine çalışma COVID-19 tedavisinde, sıklıkla diğer ilaçlar ve gıda takviyeleri ile birlikte çinkoyu incelemektedir.

Thomas ve ekip arkadaşları çinko ile birlikte yüksek doz C vitamini alan ve almayan COVID-19 hastaları ile gıda takviyesi olmadan normal tedavi alanlardaki belirtilerin şiddeti ve hastaneye yatma durumları karşılaştırmış, sonuçların yakında çıkacağını belirtmişlerdir.

C Vitamini

Nedir?: Askorbik asit de denilen C vitamini, vücuttaki rolleri ile ilgili uzun bir listeye sahiptir. Meyve ve sebzelerde, özellikle turunçgiller, biber ve domateste bulunur.

Ne İşe Yarar?: Sağlıklı bir bağışıklık sistemi için iltihabı önlemede önemli olan etkili bir antioksidandır.

Diğer Enfeksiyonlar için Nasıl Çalışır?: Thomas, C vitamini ile ilgili verilerin genellikle çelişkili olduğuna dikkat çekmektedir. Şubat ayında Çinli araştırmacılar tarafından Journal of Medical Virology’de yayınlanan bir derlemede C vitamini ve diğer gıda takviyeleri hakkında COVID-19 tedavisinde rol oynayabilecek olan nelerin bilindiği araştırılmıştır. Bazı çalışmalar, C vitamini alan insanlar arasında daha düşük zatürre oranına rastlamış ve C vitamininin belli koşullar altında alt solunum yolu enfeksiyonlarına karşı olan hassasiyeti önleyebileceğini ortaya koymuştur.

29 çalışmadan oluşan bir 2013 yılı Cochrane derleme makalesi, soğuk algınlığını önlemek için C vitamini takviyesi almanın genel nüfusta yararı dokunduğu fikrini desteklememiş, C vitamini almanın ucuz ve güvenli olduğunu yazmış ve “iyileştirici C vitamininin yaygın soğuk algınlığı hastaları için bireysel olarak test etmeye değer olabilir” demiştir.

C Vitamini ve COVID-19 Hakkında Ne Biliyoruz?: C vitamininin belirtilere ya da hayatta kalmaya yardımcı olacak olan koronavirüs tedavisine eklenip eklenmesini incelemek için bir düzine çalışma yürütülmektedir.

Temmuz ayında Nutrition’da yayınlanan bir derleme makalesinde, Belçika’daki KU Leuven’dan araştırmacılar bu vitaminin, besin maddelerinin kişinin vücudunda nasıl çalıştığının bilinmesine bağlı olarak enfeksiyonu önlemeye ve şiddetli semptomlara neden olan tehlikeli iltihaplı reaksiyonları yatıştırmaya yardımcı olabileceği belirtilmiştir.

Illinois Üniversitesi’nde viral enfeksiyonlar konusunda uzmanlığını yapan Eczacı Melissa Badowski, gıda takviyelerinin genel olarak güvenli iken hiçbir şeyin risksiz olmadığını, enfeksiyondan kaçınmak için en iyi yolun epidemiyolojistlerin ve toplum sağlığı uzmanlarının tavsiyesine uymak olduğunu belirtmiştir: “Ellerinizi yıkayın, maske takın ve 6 ft (=1,8 m) mesafe bırakın.”

Kaynak : sciencenews.com