Maden Atıklarındaki Mineral Zenginliğinden Faydalanmak, Yeni Yeşil Ekonomi Madenlerinden Gelen Hasarı Dengeleyebilir

Fotoğraf-1 : Birçok atık kaya yığını, değerli minerallerin gizli depolarını tutar.

Yeşil olmak için dünyanın manganez, lityum, kobalt ve nadir toprak elementleri gibi çok miktarda kritik minerallere ihtiyacı olacak. Ancak bazı çevreciler için, gezegeni kurtarmak için madencilik, bozulmamış alanlara zarar vermesi durumunda yutulması zor bir haptır.

İyi haber şu ki, birçok durumda bu minerallerin madenciliği zaten yapılmış durumda. Avustralya’nın önde gelen madencileri demir cevheri çıkardıktan sonra geriye milyarlarca ton toprak ve kaya kalıyor. Bu kaya yığınlarında ve atık barajlarında bugünün ve yarının yüksek teknoloji endüstrileri için hayati önem taşıyan mineraller gizlidir.

Son yıllarda, maden atıklarından değerli minerallerin ve metallerin çıkarılması olan madenciliğe odaklanıldığını gördük. Avustralya bu yaklaşımı benimsemekte yavaş olsa da, gerçek bir umut vaat ediyor. Daha fazla maden çıkarmamız gerekmiyor. Daha akıllı madencilik yapabiliriz.

İyi haber şu ki, birçok durumda bu minerallerin madenciliği zaten yapılmış durumda. Avustralya’nın önde gelen madencileri demir cevheri çıkardıktan sonra geriye milyarlarca ton toprak ve kaya kalıyor. Bu kaya yığınlarında ve atık barajlarında bugünün ve yarının yüksek teknoloji endüstrileri için hayati önem taşıyan mineraller gizlidir.

Son yıllarda, maden atıklarından değerli minerallerin ve metallerin çıkarılması olan madenciliğe odaklanıldığını gördük. Avustralya bu yaklaşımı benimsemekte yavaş olsa da, gerçek bir umut vaat ediyor. Daha fazla maden çıkarmamız gerekmiyor. Daha akıllı madencilik yapabiliriz.

Ancak bazı çevreciler kuşkulu, Bob Brown Vakfı da bunu bir çeşit “yeşil yıkama” olarak adlandırıyor. Madencilik artırmanın çevreye daha fazla zarar verebileceği ve çok daha fazla atık oluşturacağı anlamına geliyor. Dünya çapında madencilik yılda 100 milyar tondan fazla katı atık üretmektedir. Bu atık genellikle kesmik barajlarına veya atık kaya çöplerine boşaltılıyor ve bu da doğru şekilde yapılmazsa risk teşkil ediyor. Jeoteknik sorunlar nedeniyle bozulan barajlar ölümcül felaketlere yol açtı. Diğer bir sorun, ağır metallerle yüklü yüksek oranda asidik su muhafazadan kaçtığında asit maden drenajıdır.

Avustralya değerli minerallerinden en iyi şekilde faydalanmak istiyorsa madencilik yöntemlerini geliştirmek önemlidir. Bunu yapmazsak, altın, bakır ve demir gibi geleneksel ürünlerde zaten yaptığımız gibi ürün oranlarında son derece yüksek atık görüyoruz.

Bu sorunları dengelemek zordur. Örneğin, Tazmanya’daki çok metalli Rosebery madeni, çalışmalara devam edebilmek için atık depolamak için yeni bir yol gerektiriyor. Değilse, maden operatörleri kapatmak zorunda kalabileceklerini söylüyor. Ancak Bob Brown Vakfı, ender bulunan bir baykuşa yönelik tehdit nedeniyle inşaatını güçlü bir şekilde protesto ediyor.

Maden Atıkları İçin Tek Bir Çözüm Yeterli mi?

Bu sorunları nasıl çözebiliriz? Yaklaşımlardan biri de dairesel ekonomi ilkelerine bakmaktır. Bu atığın değer kaynağı olarak muamele edilmesiyle, önemli mineraller ve kum gibi diğer hayati ürünler üretirken, madenciliğin çevresel ayak izini azaltabiliriz.

Örneğin, İsveç’teki Luossavaara-Kiirunavaara Aktiebolag madeninde, demir cevheri madenciliğinden kaynaklanan atıklar artık Avrupa’daki en büyük nadir toprak elementlerinden birini oluşturuyor. Bunun farkında olarak, maden sahipleri bu değerli unsurları geri kazanmak için dairesel bir sanayi parkı planlıyorlar.

Benzer şekilde, dünyanın yıllık fosfat üretiminin yaklaşık 100,000 ton nadir toprak elementi içereceği tahmin ediliyor ve bu unsurların büyük bir kısmı atık akışlarına neden oluyor.

Bakır tortuları antimon ve bizmut gibi birçok önemli metalin yanı sıra kobalt ve indiyum gibi iyi bilinen bir kaynaktır.

Kömür külünde bile (kömür yaktıktan sonra kalan tortular) galyum, skandiyum, vanadyum ve nadir toprak elementleri gibi değerli mineralleri bulabiliriz.

Fotoğraf-2 : New Holland çıngıraklı bitki bitkisi bir hiperakümülatördür, yani metalleri alır ve fitoming yoluyla kullanılabilir. Kredi: Mark Marathon, Wikimedia Commons, CC BY

Büyüyen Bir İlgi Alanı

Avrupa’da yeni maden çıkarma alanında düzenlenen konferanslar ve Avustralya’da maden atıklarını araştıran yeni maden arama girişimleri ile madencilik atıklarından mineral çıkarmaya artan bir ilgi var.

Bu ikincil araştırmaya ilk yatırım yapan, 16 bölgede örneklemeyi finanse eden Queensland hükümetiydi. İlk sonuçlar, denizaşırı yatırımları çekecek kadar zengin kobalt yatakları buldu.

Yeni Güney Galler kısa süre önce benzer bir program başlattı; Geoscience Australia, Queensland ve RMIT Üniversitesi tarafından Avustralya’da ilk kez maden atığı atlası üretmek için çalışmalar devam ediyor.

Tamamlandığında, bu atlas, kendilerini New Century Resources gibi atık çıkarma uzmanları olarak konumlandırmak isteyen şirketler için değerli bir kaynak olacaktır.

Büyük madenciler de dikkat ediyor. Rio Tinto, maden atığı mineral geri kazanımından elde edilen geliri maden sahası rehabilitasyonu için ödeme yapan yeni bir girişim olan Regeneration’a 2 milyon dolar yatırım yaptı.

Görev İçin Doğru Teknolojilere Sahip miyiz?

Sulu çözeltiler kullanarak Güney 32 madenindeki atıklardan manganez çıkarmak için mevcut teknolojiler çalıştırılıyor.

Kanıtlanmış bir başka teknik olan yerçekimi ayırma, Mt Carbine’daki maden atıklarından tungsten geri kazanmak için kullanılıyor.

Ancak bazı mevduatlar için daha gelişmiş tekniklere ihtiyacımız olacak. Bunlar, ince parçacık yüzdürme gibi yeni ortaya çıkan yöntemleri ve hatta fitoming adı verilen bir süreçte metal madenciliği yapmak için dikkate değer bitkilerin kullanılmasını içerebilir.

Federal hükümetin kritik maden işleme tesislerini geliştirmek için 240 milyon dolar taahhüt ettiği göz önüne alındığında, maden atıklarının hammadde olarak kullanımını araştırmalıyız.

Maden Geri Kazanımı İçin İlk Günler

Avustralya’nın maden zenginliği, yenilenebilir ve önemli bir mineral süper gücü haline gelebilmemizi sağlar. Ancak bu değişimin geniş destek kazanmasını sağlamak için çevresel kaygılarla başa çıkmak için elimizden geleni yapmamız gerekir. Bu değişikliği hızlandırmak için cüzdanlarımızla oy verebiliriz. Volkswagen ve Apple gibi şirketler, mevcut arzlarla ilgili etik ve jeopolitik kaygılar göz önüne alındığında önemli minerallerden yeni sağlayıcılar arıyor.

Tüketiciler olarak maden atıklarından yüzde olarak kaynak elde edilmesini istiyorsak Avustralya’nın terk edilmiş 50,000 maden sahasının ıslah edilmesini finanse ederken temiz bir ekonomik büyüme elde edebilir ve yeni madenlere olan ihtiyacı azaltabiliriz.

Kaynak : phys.org