Hadi Parmak İzi Toplayalım!

Dokunduğunuz her şeye parmak izinizi bıraktığınızı biliyor musunuz? Eğer ellerinin kirli ise, parmak izinizi bıraktığınız yüzeyde kolayca görebilirsiniz. Ancak elleriniz temiz görünse bile parmak izlerinizi dokunduğunuz her yüzeyde bırakırsınız. İspat mı istiyorsunuz? Hadi parmak izi toplayalım!

Görünmez parmak izlerini saptamak, suç mahallerindeki kanıtları toplayıp analiz ederek adli soruşturmaların yapılmasına yardımcı olan bir bilim dalı olan adli bilimin önemli bir görevidir. Her parmak izi kalıbı belirli bir kişiye özgüdür ve bu nedenle şüpheliyi tanımlamak için çok güvenilir bir yoldur. Geride bırakılabilecek farklı parmak izi türleri vardır;

• Mum veya sabun gibi yumuşak bir yüzeydeki parmak izleri
• Kirli ellerden kaynaklanabilenler gibi çıplak gözle görülebilir parmak izleri
• Gözle görülemeyen gizli (latent) parmak izleri

Bu gözle görülemeyen gizli parmak izleri su, yağ asitleri, aminoasitler ve trigliseridlerden oluşur. Başka bir deyişle, cildinizin doğal olarak ürettiği yağ ve terden kaynaklanır. Parmak izini görünür yapmak için, görünmez parmak izinde bulunan bu maddelerden birini tespit etmenin bir yolunu bulmalısınız. Bunun için, en basit yöntem pudralama olarak bilinir ve parmak izindeki yağa yapışabilen çok ince bir toz kullanılır. Parmak izi görünür hale geldiğinde, onu şeffaf bir bantla yüzeyden kaldırıp laboratuvarda analiz etmek için başka bir yüzeye aktarabilirsiniz. Diğer yöntemler, parmak izindeki aminoasitler veya su ile reaksiyona giren kimyasalların kullanılmasıdır. Kimyasal reaksiyon sonucunda, daha sonra kolayca analiz edebileceğiniz renkli bir parmak izi elde edersiniz.

Yüzeydeki parmak izinin kalitesini belirleyen birçok faktör vardır. En önemli faktörlerden biri yüzey dokusudur. Parmak izleri pürüzsüz kuru yüzeylerde kolayca tespit edilir. Daha pürüzlü veya daha gözenekli malzemelerdeki parmak izlerini elde etmek daha zordur. Bir başka faktör de cildinizin durumudur. Eğer cilt, çok terli ve yağlıysa; kuru ve temiz bir cilt tipine kıyasla iz bırakma olasılığı daha yüksektir.

Kendinizi test edin ve bu faaliyette gerçek bir olay yeri araştırmacısı gibi kendi parmak izi kanıtlarınızı toplayın! Bu, çocuklarınızla birlikte yapabileceğiniz oldukça eğlenceli bir etkinlik olacaktır.

Malzemeler:

• Bir adet cam veya pürüzsüz metal yüzey (parmak izini test edeceğiniz)
• Test yüzeyiniz açık renkli ise kakao tozu; koyu renkli ise bebek pudrası
• Test yüzeyiniz açık renkli ise beyaz kâğıt; koyu renkli ise siyah kâğıt
• Küçük bir kap
• Şeffaf bant
• Makyaj fırçası gibi yumuşak kıllara sahip ince bir fırça
• Toz bezi
• Su
• Sabun
• El losyonu

Hazırlık:

• Küçük bir kaba kakao veya bebek tozundan biraz dökün.
• Denemeniz için kullandığınız pürüzsüz cam veya metal yüzeyini toz bezi ile iyice silin.

Yöntem:

1. Ellerinizden birinin parmağını seçin ve sıkıca temiz, düz yüzeye bastırın. Elinizi yüzey üzerinde nereye koyduğunuzu hatırlayın. Parmak izini görebiliyor musunuz?
2. Fırçanızı kakao veya bebek tozuna dikkatlice bulayın. (Parmak izini bıraktığınız yüzey açık renkli ise kakao tozu; koyu renkli ise bebek pudrası kullanın) Sadece kılların uçları toz ile kaplanmalıdır. Ardından, aşırı tozu temizlemek için fırçaya hafifçe vurun ya da silkeleyin.
3. Fırçayı, parmak izinizi bıraktığınız alana dikkatle sürün. Gerekirse, fırçanızı tekrar kullandığınız toza bulayın, ancak çok fazla ilave yapmamaya özen gösterin. Tozu yüzeye uyguladığınızda ne oldu? Herhangi bir parmak izi görebiliyor musunuz?
4. İşiniz bittiğinde, yüzeydeki aşırı miktardaki toza hafifçe üfleyin ve sonucunuzu kontrol edin. Yüzeyde görünür bir parmak izi kaldı mı? Parmak izini nasıl daha iyi görebilirsiniz? Parmak izi desenini çıkarabilir misiniz?
5. Bir parça şeffaf bant kullanın ve bandı dikkatlice parmak izinin üstündeki yüzeye yapıştırın. Bandı yavaşça kaldırın ve bir kâğıt yüzeyine yapıştırın. (Eğer toz olarak kakao kullandıysanız beyaz kâğıt; bebek pudrası kullandıysanız siyah kâğıt kullanın) Parmak izinizi başarıyla aktardınız mı? Cam veya metal yüzeye kıyasla kâğıt yüzeyinde de hala aynı şekilde görünüyor mu?
6. Ellerinizi ılık su ve sabunla iyice yıkayın. Ardından, daha önce yaptığınız işlemleri tekrarlayın ve parmak izinizi elde edin. Parmak izi elde edebildiniz mi? İlk örnekle karşılaştırdığınızda nasıl görünüyor? Hâlâ çok fazla ayrıntı görebiliyor musunuz?
7. Son olarak, elinizi el losyonu ile ovun ve daha önce yaptığınız parmak izi elde etme adımlarını tekrarlayın. Parmak izi elde edebildiniz mi? İlk örnekle karşılaştırdığınızda nasıl görünüyor? Hâlâ çok fazla ayrıntı görebiliyor musunuz?

Parmak izlerinizi bir kâğıda aktardıktan sonra sonuçlarınızı karşılaştırın. Aynı görünüyorlar mı? Hangisini en ayrıntılı şekilde görebiliyorsunuz? Sonuçlarınızı açıklayabilir misiniz?

*Not: Bu aktivitede güzel, pürüzsüz bir cam veya metal yüzey kullandınız. Diğer yüzey dokularında veya malzemelerinde de parmak izi elde edebileceğinizi düşünüyor musunuz? Bunu anlamanın tek bir yolu var! Kâğıt, kumaş veya ahşap gibi diğer malzemeleri de test edin. Parmak izleri bu yüzeylerde nasıl görünüyor?

*Not: Artık yüzeylerden parmak izi toplamada tam bir profesyonelsiniz, evinizdeki diğer parmak izlerini de bulmaya çalışın! Parmak izi aramak için en uygun yer neresidir?

Gözlemler ve sonuçlar:

Cam veya metal gibi düz bir yüzeye parmak izi çok iyi yapışır. Yıkanmamış ellerinizle, parmak izinizi kakao veya bebek pudrası ile görünür hale getirdiniz. Parmak izinizi ortaya çıkarmak için fırça ile uygulanan az miktarda toz yeterlidir. Ancak, çok fazla toz uyguladıysanız, baskınızın ince ayrıntıları kaybolmuş olabilir. Fırça ile yüzeye çok fazla baskı uygularsanız, parmak izi silinir. Bu yüzden, yüzeye toz ile işlem yaparken dikkatli olmalısınız.

Yeni yıkanmış elinizi kullandığınız denemede, elinizi sabun ve su ile yıkadığınızdan cilt yağları ve terleri çok daha azdır. Bu, daha az belirgin bir parmak izi elde etmenize neden olur. Bu parmak izini elde etmede zorluk çekmiş olabilirsiniz, hatta hiç parmak izi bulamamış bile olabilirsiniz. Öte yandan, çok miktarda yağ içeren el losyonu kullandığınızda, bu parmak uçlarınızı daha yapışkan hale getirir ve çok daha belirgin bir parmak izi elde edersiniz. Parmağınızı bastığınız yüzeye tozu uyguladığınızda büyük bir yağlı parmak izi görmüş olmalısınız.

Elde ettiğiniz tüm parmak izlerini karşılaştırdığınızda, el losyonu kullanarak elde ettiğiniz parmak izinin en belirgin görünen, ellerinizi yıkayarak elde ettiğiniz parmak izinin ise en az görünen olması gerekirdi.

Ekstra aktiviteleri yaparsanız, gözenekli veya pürüzlü yüzeyleri kullanmış olabilirsiniz. Kâğıt veya kumaş gibi malzemeler parmak izi toplamak için hiç uygun değillerdir. Sonuçlarınızı düşündüğünüzde, evinizdeki parmak izlerini nerede bulacaksınız?

Temizlik:

Fırçanızı ve parmak izi bulunan yüzeylerinizi toz bezi ile silin ve ardından sabunlu su ile temizleyin.

Kaynak: scientificamerican.com