Ahşaptan Kumaş Yapma
Ahşap malzemeler bir çok alanda kullanılır ama giyim ya da diğer tekstiller için elyaf yapımında kullanılabileceğini biliyor muydunuz? Muhtemelen şaşırtıcı ama bu madde iyi bilinen yapay bir elyaftır.
Yenilenen yapay elyaflar ya da sentetik elyaflar, doğal polimerlerden elde edilir. Kimyasal işlemlerle kırılan polimerler, kumaş üretmek için bükülerek dokunabilen elyaflara dönüştürülür.
Bu elyaflar biyolojik esaslıdır ve kökenlerine göre iki gruba ayrılır. Yenilenen protein elyaflar, bitkisel ya da hayvansal protein kaynaklı olabilir; mısır, soya, süt gibi. Yenilenen selüloz elyaflar ise ahşaptan ekstrakte edilmiş selülozdan elde edilir.
Yenilenen selüloz elyafları duymamış olabilirsiniz ama onlardan yapılan giysileri büyük bir olasılıkla giymişsinizdir ve bazı üretim ya da marka isimlerini de biliyorsunuz. Yenilenen selüloz elyaflar ilk olarak Fransa’da 1800’lü yıllardan sonra geliştirildi. 1920’lerde tekstil endüstrisinde “rayon” olarak adlandırılmaya başlandı. Rayonun diğer formları, liyosel, modal ve viskoz günümüzde hala kullanılır.
Selüloz, yeşil bitkilerin hücre duvarlarında son derece önemli bir yapısal bileşendir. Bitkisel elyafların, pamuk, r, keten gibi büyük bir çoğunluğu kıyafet yapımı ve tekstilde kullanılıyor ama ahşap pamuk gibi yumuşak değil.
Ahşabı yumuşak elyaflara dönüştürmek için yoğun kimyasal işlemler gereklidir. Bunun için başlanılacak nokta kırılgan ve yaygın olarak bulunan ladin, çam, kayısı ya da bambu esaslarını içermesidir.
Bu hammaddeleri parçalamak ve selüloz hamur üretmek için kimyasal maddeler kullanılır. Bu hamur kimyasal uygulamalar sonrasında preslenir, kurtulur ve kuru selüloz bileşiği üretmek için parçalanır. Daha sonra çözülerek çözelti oluşturulur ve bir iplik sisteminden ( duş başlığına benzeyen bir cihaz) geçirilir. İplikler, düz ve uzun lif üretmek için çekilip gerilirler. Yıkamadan sonra elyaflar giysi ve tekstil haline getirilmeye hazır olur.
Biyolojik esaslı olmasına rağmen yenilenen selüloz lifler her zaman çevre dostu olmayabilir. Çünkü kimyasal olarak yoğun üretim işlemleri uygulanmaktadır. Geçmişte sanayi, üretilen elyaflarla, çalışanların sağlığına zarar vermesi ve zehirli kimyasalların çevreye sızdırılması nedeniyle suçlamaktadır.
Yenilenen selüloz elyafların bazı üreticileri “kapalı-döngü” olarak bilinen yöntemi uyguluyor. Bu yöntem, kimyasalların büyük çoğunluğunun toplanması, geri dönüştürülmesi ve tekrar kullanılmasıdır. Kapalı döngü prosesleri, farklı kimyasallar, teknolojik ilerlemeler ve tekrar kullanılamaz kimyasalların daha sorumlu biçimde atılması sayesinde,üreticiler de yenilenen selüloz elyaf üretiminde çevresel etkiyi azaltarak geleceğini sağlamayı umuyorlar.
Kaynak : phys.org
