Oktay Sinanoğlu
Oktay Sinanoğlu, 25 Şubat 1935 yılında Nüzhet Haşim ve Rüveyde Karaçabey Sinanoğlu’nun oğlu olarak İtalya’nın Bari kentinde dünyaya geldi. Babası, Bari Türkiye Konsolosluğunda konsolosluk görevlisi ve aynı zamanda bir yazardı. Nüzhet Sinanoğlu, Yunan ve Roma Mitolojisi ile 1931 yılında yayınlanan “Petrarca” başlıklı kitabı yazdı ve önsözünde “Türkiye’nin en iyi yolu Batı kültürünü benimsemektir” demiştir. Babasının 1938 yılının temmuz ayında Türkiye’ye geri çağırmasının ardından, Sinanoğlu ailesi İkinci Dünya Savaşı başlamadan önce İtalya’dan Türkiye’ye dönüş yaptı.
Oktay Sinanoğlu, 1953 yılında Ankara’da TED’in Yenişehir Lisesi’nden birincilik ile mezun oldu ve aynı sene içerisinde TED tarafından burslu olarak Kimya Mühendisliği okuması için Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderildi. 1956 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde, Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde Kimya Mühendisliğini birincilik ile bitirdi. Sinanoğlu, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nü (MIT) sekiz ay içerisinde bitirerek yüksek lisansını 1957 yılında tamamladı ve “Alfred Sloan” ödülünü kazandı. Doçentlik tezini tamamladıktan sonra (1958-1959) Berkeley’de kuramsal kimya alanında doktorasını tamamladı ve doktora danışmanı Kenneth Pitzer idi (1959-1960). Doktora yıllarında, Amerika Birleşik Devletleri Atom Enerjisi Merkezinde araştırmalar yaptı. Bunların yanı sıra 1959 yılında Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde fizikokimya dersi verdi. 1960 yılında Yale Üniversitesi’nde öğretim üyesi oldu. 1961 yılında Harward ve Yale’de kendisinin yeni Nicem (“Kuantum”) Kimyası ve fiziği üzerine teorileri hakkında üst düzey derslerde yeni buluşlarını anlattı.
Oktay Sinanoğlu, Yale Üniversitesi’nde okumakta olan Paula Armbruster ile 21 Aralık 1963 tarihinde Branford College Chapel of Yale’de dünya evine girdi. Bu evliliğinin ardından, Dilek Sinanoğlu ile evlenerek ikiz çocuklara sahip oldu.
1 Temmuz 1963 tarihinde kimya alanında tam profesörlük unvanı alarak, 20. yüzyılda Yale Üniversitesi’nde tam profesörlük unvanını en genç yaşta kazanan öğretim görevlisi oldu. İlerleyen süreçte, son yüzyılda tam profesörlük unvanını alan en genç ikinci öğretim üyesi olduğu öğrenildi. Yale Üniversitesi’nin son 300 yıllık tarihinde ise tam profesörlük unvanını alan üçüncü en genç öğretim görevlisi olduğu düşünülmektedir.
Yale Üniversitesi’ndeki teorik kimya bölümü Oktay Sinanoğlu tarafından 1964 yılından kurulmuştur. Yale Üniversitesindeki görevi boyunca birçok çalışmalar yapmıştır. Yaptığı çalışmalar; “Atom ve Moleküllerin Çok-Elektron Teorisi” (1961), “Çözgeniter Kuramı” (1964), “Kimyasal Tepkime Mekanizmaları Kuramı” (1974), “Mikrotermodinamik” (1981) ve “Değerlik Kabuğu Etkileşim Kuramı” (1983) idi. 1988 senesinde Sinanoğlu, kendi matematiksel kuramlarından yola çıkarak “Sinanoğlu İndirgemesi” olarak adlandırılan bir araştırma sistemi ile dikkatleri çekti. Bu yöntem, kimyasalların laboratuvarda nasıl birleştiğini tahmin edilmesini basit resim ve periyodik tablolar kullanarak kimyadaki diğer karmaşık problemleri çözmesini sağlamaktadır. 1988 yılında bu yöntem yayınlandığında, Sinanoğlu, 12 yaşındaki birinin anlayabileceği kadar kolay olduğunu ve “Resimli kurallar kimyayı eğlenceli bir oyuna dönüştürüyor” dedi. Yale’de 37 çalıştıktan sonra 1997 yılında emekli olmuştur. Emekliliğinin ardından, Yıldız Teknik Üniversitesi’nde Profesör olarak çalışmaya başladı ve 2002 senesine kadar Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü’nde çalışmaya devam etti.
Yale’de çalıştığı süre boyunca çeşitli Türk üniversitelerine, TÜBİTAK’a ve Japan Society for the Promotion of Science(JSPS)’ye sık sık danışmanlık yaptı. 1962 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti Oktay Sinanoğlu’na danışman profesör unvanı verdi. 1975 yılında çıkartılan özel kanunla devlet tarafından kendisine Cumhuriyet Profesörü unvanı verildi. Sinanoğlu’nun almış olduğu ödüller; 1966 yılında Kimya dalında “TÜBİTAK Bilim Ödülü”, 1973 yılında Kimya dalında “Alexander von Humboldt Research Award”ı ve 1975 yılında “International Outstanding Scientist Award of Japan” idi. 1973’te T.C. Özel Elçisi olarak Japonya’ya gönderildi. Sinanoğlu ayrıca Nobel ödülü için iki defa aday gösterilmiştir.
Oktay Sinanoğlu makale ve bilimsel kitap yazmanın yanı sıra, “Hedef Türkiye” ve “Bye Bye Türkçe” (2005) gibi eserlere de imza atmıştır.
Yazıya ek olarak boş zamanlarında Sinanoğlu, kendi teknesini kullanarak, ve New Haven’deki Science Park’daki laboratuvarında vakit geçirmekten keyif alıyordu. O yetenekli bir şair ve dansçı olarak biliniyordu.
Oktay Sinanoğlu, 19 Nisan 2015 tarihinde Amerika’nın Florida Eyaleti’nde hayatını kaybetti. Annesi Rüveyde Sinanoğlu ve kız kardeşi Esin Afşar Aral’ın yanına, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir.
