François Auguste Victor Grignard

Doğum tarihi ve yeri: 6 Mayıs 1871, Cherbourg-Octeville; FRANSA

Ölüm tarihi ve yeri: 13 Aralık 1935, Lyon-FRANSA

Kuzey Fransa’daki  Cherbourg kentinde, marangoz Theophile Henri GRİGNARD’ın ailesinde doğan Grignard; 1883-1887 yılları arasında yerel okullarda okumuş olup, 1889’da Cluny’deki matematik lisesinde eğitim için burs kazandı. İki yıl geçtikten sonra modern ortaöğretim okullarında, ‘klasik’ ve ‘modern’ olmak üzere iki farklı ortaöğretim yönetimini destekleyenler arasında yaşanan anlaşmazlık nedeni ile modern orta öğretim öğretmeni yetiştirmeyi hedefleyen okul kapatıldı. Öğrenciler burs haklarını tamamlamak için diğer kuruluşlara transfer edildi. Grignard Lyon Üniversitesinde Fen Fakültesi matematik lisansına böyle katıldı ve eğitimine burada bir yıl devam etti. Fakat matematik lisansında başarısızlık yaşayan Grignard 1892 yılında askerliğini yerine getirmek için eğitimine ara verdi. 1893 yılının sonunda terhis oldu ve 1894 yılında ise eğitimine tamamlamak üzere Lyon Üniversitesine geri döndü.  1894 yılında Matematik bilimi lisansında derece kazandı. Aralık 1894’te Paris’te Lyons Üniversitesi Fen Fakültesine katıldı ve Fen Fakültesinde Louis BOUVEAULT ile çalışmaya başladı ve kimya okumaya ikna oldu. İş hayatına başladıktan kısa bir süre sonra organik kimya anabilimi ile ilgilenerek; doymamış ketonlardan alkol sentezi üzerinde çalışmalar yapan organometalik kimyanın babası sayılan Philippe BARBIER’in asistanı oldu. İlk araştırma çalışmaları, dallı doymamış hidrokarbonların ve ayrıca etil izopropilasetobutirat ve stereoizomerik diizopropilbütendikarboksilik asitler üzerinde yapılan incelemelerle ilgiliydi. Barbier’in önerisi ile alkol sentezinde aktif bir katalist olan magnezyumun kullanılmasını araştırmaya başlayan Grignard, magnezyum içeren organik maddeler üzerine ‘Sur les Combinaisons Organomagnesiennes mixtes’ (Organomagnezyum bileşiklerinin  kombinasyonları) yazdığı olağanüstü teziyle 1901 yılında Lyon Üniversitesi’nden Kimya dalında doktorasını aldı. Buna ek 1901 ve 1902 yıllarında Cahours Ödülünün  sahibi oldu. 1902’ de Berthelot Madalyası, 1905’te Prix Jecker Madalyası ödüllerine layık oldu. Yine 1905 yılında Besancon Üniversitesi’nde Profesör olarak atandı ve bununla birlikte  1906 yılında ise Lyon Üniversitesi’nde Doçentliğini aldı. François Auguste Victor Grignard, ‘Grignard reaksiyonu’ olarak bilinen sentetik reaksiyonu geliştirdi ve organomagnezyum bileşikleriyle ilgili doktora tezinin bir parçası olan keşif, geniş bir organik sentez yelpazesi oluşturdu. 1912 yılında ise Poul SABATIER ile birlikte ‘organik kimyada organomagnezyum bileşiklerinin kullanılması’ Nobel Kimya Ödülünü aldı ve organik kimya alanında çalışmalarını sürdürdü. Lyon Üniversitesinde kimya öğretmeni olarak görev yaptı ve yine 1912 yılında kitabı olan ‘ Le Catalyze en Chimie Organique’nin ( Organik kimyada Katalizör) iki cildi yayınlandı. 1917-1918 yıllarında ise Birleşik Devletlerde ‘Tardieu Komitesi’ne kimyasal temsilci olarak katıldı ve Mellon Enstitüsünü ziyaret ederek bir konferans verdi. 1919 yılında ise Nancy Üniversitesi’nde ‘Organik Kimya Profesörü’ ve Lyon Üniversitesinde ise  ‘Genel Kimya Profesörü’ olarak kaldı ve yaşamının son anına  kadar da Lyon Üniversitesinde çalışma ve araştırmalarına devam etti. Buna ek 10 yıl boyunca da  ‘Ecole de Chimie Industrielle de Lyons’ (Lyonsda ki endüstriyel kimya okulu) müdür olarak görev yaptı. 1. Dünya Savaşında Fransa hükümetine destek  için Sarbonne laboratuvarında  özellikle zehirli gazlar (fosgen gazı ) ve kimyasal silah olarak kullanımı için hardal gazı olan dikloroetilsülfür için bir çok  araştırma yaptı. Ayrıca 1912’de Chevalier (şovalye) , 1920’de görevli ve 1933’te Komutan olarak ‘Fransız Lejyonu Şeref’ emriyle onurlandırıldı. Buna ek ‘ Kraliyet İsveç İlimler Akademisi’nin yabancı üyesiydi ve Londra Kimyasal Toplumun Onur Üyesi olarak görev yaptı. 1929’da Lyon Üniversitesi’nde Fen Fakültesi Dekanlığı görevine getirildi. 1935 yılında iki cildi yayınlanan ‘Traite de Chimie Organique’ (Organik Kimyada Tez Araştırması) adli eserini derlemeye başladı; çok sayıda makale, ölümünden sonra ortak çalışanları tarafından tamamlandı.

Grignard magnezyumlu organik bileşikler üzerine araştırmalarına başladığında bir metal atomunun organik kökün bileşiminden oluşan organometal kimyası, Frankland’ın öncü çalışmalarıyla önemli gelişmelere tanık olmuştu. Daha öncesinde kimyagerler çeşitli  organik bileşiklerle kombinasyon halinde çinko kullanılması durumu üzerinde çalıştı ve orta derecede başarılı bulundu. Değişik organik köklerin bileşimiyle yeni bileşiklerin sentezi  üzerinde çalışan Grignard’da katalist olarak alkil-çinko gibi çinko içeren organik maddeler yerine, magnezyumlu bileşikler kullanmayı denedi. Çeşitli zamanda, çeşitli organik asit, alkol ve doyamamış hidrokarbonların sentezinde önemli kolaylıklar sağlayan, hazırlanmalarında diğer organometalik katalistlere göre daha kolay olan magnezyumlu  bileşikler elde etti. Grignard reaktifleri olarak bilinen; R organik kök, X’de bir halojen(en sık kullanılan Cl, Br,I) atomu olmak üzere, RMgX genel formülüyle gösterilen bu bileşikler organik madde ve organik madde türevlerinde özellikle; alkoller, hidrokarbonlar ve karboksilik asitlerin geniş kapsamda sentezini sağlar. Magnezyumun yanı sıra alüminyum ve civa içeren organik bileşiklerin sentezini de gerçekleştiren Grignard’ın, organometal kimyasında önemli katkısı oldu.

Genel olarak Grignard tepkimesi; Lewis bazı(nükleofil) üretimine dayanır. Eksi yüklü bir alkil oluşturulması ile bu alkil elektropozitif merkezlerle tepkimektedir. Sonuç olarak eksi yüklü nükleofille değişik tür tepkimeler elde etmek mümkün olduğundan çok geniş bir kullanım alanına sahip oldu.Grignard reaktifi(RMgX) olarak bilinen bu baz bir organometalik bileşiktir.

Reaksiyon temel olarak adımı;

Yukarda görüldüğü gibi Grignard reaktifinin oluşumu, bir organik halojenür R-X ve metalik magnezyum arasındaki reaksiyonla üretilen bir organomagnezyum bileşiği

R-alkil ya da aril X-brom ya da iyot

Daha sonra Grignard reaktifine aldehit ve ya keton eklenir, karbonil ilavesinin olduğu magnezyuma bağlı karbon atomu karbonilin bir karbon atomuna bağlanır ve bir alkoksit(alkolden oluşan bazik tuz) oluşturmak üzere karbonil oksijeni magnezyuma bağlanır.Reaksiyon karboksilin nükleofilik yer değiştirme esas alınarak yapılır.Reaksiyon karışımı bir alkole dönüştürülür(alkol sentezi) ve daha sonra alkoksit sulu asit eklenerek muamele edilir. Daha sonra elde edilen üründen magnezyum tuzundan ayrılır.