Depresyon
Depresyon Kimyasal Bir Hastalık mıdır?
Depresyon, günümüzde ciddi problemler arasında olan ve giderek artış gösteren bir hastalıktır. Bu artışı durdurmak ise oldukça güçtür. Psikolojik tedaviler, antidepresan ilaçları, öğütler, öneriler ve daha pek çok çözüm yöntemleri maalesef çözümsüz kalmaktadır. Depresyon denilen ve insanların gözünde canavarlaştırılan bu hal insanları ölüme sürüklemektedir[1].
Ruhsal bir hastalık olarak bilinen depresyon, aslında kimyasal bir hastalıktır. Bu açıdan bakıldığında hastalığın tedavisinin çok zor olmadığı görülmektedir. İnsanlardaki mutsuzluk, halsizlik, yorgunluk ve huzursuzluk gibi durumların; yaşanan ani travmalar, maddi sıkıntılar gibi problemlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu tür duygu-durum değişikliklerini dengelemek için bireye psikolojik destek veya ilaç desteği sağlanmaktadır. Psikolojik destekler tam olarak çözüm oluşturmamakla birlikte verilen ilaçların da bireyde oluşturduğu yan etkiler daha farklı problemlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır[2].
Bireyin ruh halinin dengelenmesi vücutta sentezlenen asetilkolin, dopamin, serotonin, GABA ve en önemlisi de noradrenalin gibi nörotransmitterlerin miktarı ile doğrudan ilişkilidir. Nörotransmitterler, nöronlar arasındaki iletişimi yani sinir sistemi boyunca sinaps denilen nöronlar arasındaki boşluklarda sinyallerin bir nörondan diğerine taşınmasını sağlayan kimyasallardır (Şekil 1). Özellikle norepinefrin de denilen noradrenalin, bireyin çevresindeki olaylara cevap verme ve dikkat gibi durumlarını kontrol eder. Noradrenalin, kan akış ve kalp atış hızını ve vücuttaki glikoz salınımını arttırarak “kaç ya da savaş” yanıtının temelini oluşturmaktadır. Depresif hastalarda noradrenalinin azalması; dikkat eksikliğine, ilgi ve enerji kaybına neden olmaktadır[1,2].
Şekil 1. Nöronlar, sinapslar ve nörotransmitterler
Şekil 2. Noradrenalininin sentezi
Tirozin, bir aminoasit türüdür ve vücut bu aminoasidi ihtiyacı karşılayabilecek düzeyde sentezleyemediği için dışarıdan beslenme yolu ile alır. Özellikle çocukların vücudunda tirozin sentez metabolizması gelişmediği için çocuklarda bu aminoasidin besinler aracılığı ile alınması zorunludur. Şekil 2’de görüldüğü gibi noradrenalinin sentezi vücuda alınan tirozin ile sağlanmaktadır ve tirozin eksikliği ise doğrudan dopamin ve noradrenalinin oluşumunu etkilemektedir. Özellikle dopaminden noradrenalinin sentezlenmesi basamağında C vitaminine ihtiyaç duyulduğu görülmektedir[3].
Depresyon rahatsızlıklarındaki asıl neden nörotransmitterlerin vücuttaki sentez yollarının kapanmasıdır. Bunun temel nedeni ise dengesiz beslenmedir. Tirozin bakımından zengin besinlerin alınmaması ve vücuttaki C, D, B6 vitaminleri ve folik asit eksikliği ile ayrıca demir, çinko ve magnezyum eksikliği de depresyon rahatsızlıklarına neden olmaktadır. B12 vitamini eksikliği de bireyde yorgunluk, halsizlik ve agresiflik gibi ciddi problemlere neden olmaktadır. Bu durumda acil olarak bireye B12 takviyesi yapılmalıdır. D vitamini eksikliği de benzer problemleri doğurduğu için özellikle güneşten daha az faydalanılan kış aylarında D vitamini takviyesi yapılmalıdır. Bol bol C vitamini ve tirozin bakımından zengin peynir, yumurta gibi gıdaların tüketilmesi bireyde depresyondan dolayı ortaya çıkan belirtileri ortadan kaldıracaktır[3,4].
Önemli bir problem olarak görülen depresyon artık büyütülmemesi gereken bir durumdur. Düzenli olarak uygulanan basit bir diyet programı ile depresyonun üstesinden gelinebilmektedir. Ama hastanın mevcut durumu da göz önüne alınarak psikiyatri veya ilaç desteği de verilmesi elbette uygun olacaktır.
Kaynaklar
- Brown, L.C., Majumdar, R.S., Newman, S.C., Diabetes Care, 2005, 28, 1063-1067.
- Dunna, A.L., Trivedib, M.H., Kampertc, J.B., Clarkd, C.G., Chamblissc, H.O., American Journal of Preventive Medicine, 2005, 28(1), 1-8.
- Uguz, S., Yurdagul, E., Klinik Psikiyatri, 2002, 19-23.
- Brunello, N., Mendlewicz, S., Kasper, S. ve ark., Eur Neuropsychopharmacol, 2000, 12(5), 461-476.
Yazar : Düzce Üniversitesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Haydar GÖKSU
Üniversite : Atatürk Üniversitesi
Bölüm : Kimya Öğretmeni
Dergi : Sayı 19– Sayfa 10
