Martin Chalfie
Martin Chalfie, (15 Ocak 1947’de Chicago, Illinois, ABD’de doğdu), Amerikalı kimyager, 2008 Nobel Kimya Ödülü’nü Osamu Shimomura ve Roger Y. Tsien’le birlikte aldı.
Chalfie, 1977’de Harvard Üniversitesi’nden nörobiyoloji doktorasını aldı. 1982’de New York’taki Columbiya Üniversitesi’nde biyoloji bilimlerinin profesörü oldu ve Nobel şerefine yapılan araştırmayı yaptı. 2004 yılında Ulusal Bilimler Akademisine üye oldu. Chalfie ve arkadaşları, denizanası Aequorea victoria’da doğal olarak bulunan yeşil floresan proteinin (GFP) keşfi ve geliştirilmesiyle ilgili yaptıkları çalışmalar nedeniyle 2008’de Nobel Ödülü’ne layık görüldü. Bu madde, bazı hücrelerin eylemlerini görünür kılmak için bir araç olarak kullanılır. GFP ile yaptıkları iş, moleküler düzeyde biyolojik süreçlerin incelenmesi için çok geniş bir fırsat sundu.
GFP, proteinlerin ne zaman ve nerede üretildiğini ve farklı proteinlerin veya protein parçalarının hücrede birbirlerine nasıl yaklaştıkları, bilim insanlarının protein aktivitesini araştırmak için kullandıkları görsel hakkında bir sinyal verir. 1960’larda Shimomura, 1955 yılında keşfedilen Aequorea victoria’nın yeşil flüoresansının daha sonra GFP olarak adlandırılan protein tarafından üretildiğini gösterdi. Amerikalı biyokimyager Douglas Prasher 1980’lerde GFP’deki kromoforu analiz etti ve daha sonra GFP yapmaktan sorumlu geni buldu ve klonladı. 1993’te Chalfie, hücrenin GFP yapmak için talimat verdiği genin ilk önce bakteri Escherichia coli’de ve daha sonra şeffaf nematod Caenorhabditis elegans’da diğer organizmaların nükleik asitlerine gömülebileceğini gösterdi. Böylece kendi GFP’sini yapacaktı. Bu keşif, GFP’yi neredeyse tüm organizmalarda kullanma imkânını sundu. Tsien, daha sonra, 1994 yılından itibaren, GFP floresan için oksijenin gerekli olduğunu ve gendeki nokta mutasyonlarının flüoresan dalga boyunu ve yoğunluğunu değiştirebileceğini gösterdi. Tsien ayrıca GFP yapısını belirlemeye yardım etti ve canlı sistemlerde kalsiyum iyonlarının rolünü ve davranışını incelemek için GFP’yi ve onun varyantlarını nasıl kullanılacağını açıkladı. Chalfie, 2008 Nobel Kimya Ödülüne ilk kez hücreye GFP’yi yerleştirip aydınlatarak sahip oldu.
Hayatı
Martin Chalfie Chicago’da doğdu. Ebeveynleri hazır giyim sektöründe çalıştı ancak üç oğlunu akademik kariyer yapmaları için teşvik ediyorlardı. Chalfie, doğa bilimlerine, özellikle kimyaya ilgi duyuyordu ve Harvard’da biyokimya alanında doktora aldı. Doktora eğitimine devam etmeden önce çeşitli kısa süreli işler yaptı. Daha sonra Cambridge, İngiltere’de yaptığı araştırmalarla Nobel Ödülü aldığı çalışmalarını yaptı. 1982’den beri Columbiya Üniversitesi’nde görev yapıyor. Tulle Hazelrigg ile evlendi ve Sarah adında bir kızları oldu.
Çalışmaları
Bazı organizmalar, parıltılı bir ışık yayan Yeşil Floresan Protein (GFP) adlı ürünü üretirler. GFP oluşumu, diğer organizmaların genomlarına dahil edilebilen bir gen tarafından düzenlenir. Genetik mühendisliği sayesinde GFP, diğer proteinlerle bağlantılı olabileceğinden, hücrelerdeki biyolojik süreçlerin incelenmesi için önemli bir araç haline gelmiştir. Martin Chalfie, 1988 yılında bu amaçla GFP’yi kullanmaya başladı. Glower genini ringworm C. elegans’a yerleştirdi ve izlenebilen altı ayrı hücrenin renklendirilmesinde başarılı oldu.
Chalfie’nin laboratuvarı sinir hücresi gelişim ve fonksiyonlarının yönlerini araştırmak için nematod C. elegans’ı kullanıyor. C. elegans için mevcut olan gelişimsel, anatomik, genetik ve moleküler bilginin zenginliği bu çalışmalara güçlü ve çok yönlü bir yaklaşım getirmektedir.
En az 25 tane 100 sayfalık 100’ün üzerinde alıntılanmış makale yayınladı.
Chalfie 1988 yılındaki bir seminerde Green fluorescence proteini üzerine çalışmalarını sürdürdü. Paul Brehm’da 1992’de onun biyolojik parlak organizma çalışmaları hakkında “Gen ekspresyonu için bir işaretleyici olarak yeşil flüoresan proteini” başlıklı moleküler biyoloji ve genetik alanında ayrıntılı 20 sayfalık bir yazı yazdı. Chalfie 2012’de bu çalışması ile Altın Kaz ödülü kazandı.
