Maddenin genetiğini değiştiren Türk’e Obama’dan anlamlı ödül
Bilgisayar ortamında yaptığı biyolojik maddeleri yeniden tasarlama çalışmalarıyla dikkatleri çeken ve ABD Başkanı Barack Obama tarafından ödüllendirilen Türk bilim insanı Doç. Dr. Sinan Keten, kağıt hamurunda bulunan “nano selüloz”dan kurşun geçirmez cam elde etmek için çalışmalar yürüttüklerini, insanların gelecekte kompozit malzemeden üretilen otomobil ve uçaklarla yolculuk yapıp, cama dönüştürülmüş ahşap binalarda yaşayabileceklerini söyledi.
Beyaz Saray tarafından oluşturulan Malzemelerin Genetiği Girişimi (The Materials Genome Initiative) kapsamında ABD Savunma Bakanlığı ve Ulusal Bilim Vakfı için birçok projede görev alan, başarılı çalışmalarla ABD’nin en prestijli ödüllerinden “Başkanlık Genç Bilim İnsanları ve Mühendisleri Ödülü”ne (The Presidential Early Career Award for Scientists and Engineers – PECASE) layık görülen Northwestern Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sinan Keten, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Türkiye’de annesi ve ablasının da mezun olduğu Robert Koleji ve Boğaziçi Üniversitesinde eğitim aldıktan sonra Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (Massachusetts Institute of Technology – MIT) yüksek lisans ve doktorasını tamamladığını belirten Keten, depreme dayanıklı binalar konusunda başlayan kariyerinin, doktora eğitimi sırasında tanıştığı malzeme mühendisliği sayesinde farklı bir boyuta taşındığını söyledi.
ABD Savunma Bakanlığı aday gösterdi
Doktora eğitimi sırasında başladığı, nano boyutlu malzemeleri bilgisayar ortamında yeniden tasarlama çalışmaları, ABD Savunma Bakanlığı Deniz Kuvvetleri Araştırma Ofisinin de aralarında bulunduğu birçok kuruluşun dikkatini çeken Keten, genç yaşına rağmen ABD’de bilim dünyasının en çok konuşulan isimleri arasına girmeyi başardı. Doç. Dr. Keten, ABD Savunma Bakanlığının tavsiyesiyle aday gösterildiği PECASE ile Obama’nın onayını alarak onurlandırıldı.
Türkiye’nin deprem ülkesi olması nedeniyle üniversiteden sonra depreme dayanıklı binalar üzerine çalışmalar yapmaya karar verdiğini belirten Keten, “MIT’de doktora yaptığım sırada malzeme mühendisliğiyle tanıştım. Aslında depreme dayanıklı binalar konusunda yapmış olduğum hesaplama yöntemlerinin, malzemeler için de geçerli olduğunu fark ettim. Böylece bilgisayar yöntemleriyle yeni malzemeler tasarlamaya, özellikle doğadan elde edilen bio-malzemelerden nasıl daha farklı maddeler geliştirebiliriz, bunları araştırmaya başladım.” dedi.
Kağıt hamurundan kurşun geçirmez cam elde edilebilecek
Yapmış olduğu çalışmaların çok ilginç sonuçlar verdiğini kaydeden Keten, “Örneğin kağıt hamurunda bulunan ‘nano selüloz’ dediğimiz kristallerden nasıl kurşun geçirmez cam elde edebileceğimizi araştırıyoruz. Ahşap bir malzemeden kurşun geçirmeyen, şeffaf bir madde elde edilmesi uçuk bir fikir gibi geliyor insana ama yapmış olduğumuz temel araştırmalar, uzun vadede bu noktaya gelebileceğimizi gösteriyor.” diye konuştu.
Geliştirdikleri malzemelerin başta ilaç sanayi olmak üzere birçok alanda kullanıldığını vurgulayan Keten, “Çalışmalarımız ‘nano-selüloz’ gibi doğada bulunan ancak bizim tamamıyla değerlendirmeyi bilmediğimiz, kendi kendimize sentezleyemediğimiz malzemelerin uygulama alanlarını genişletmeyi kapsıyor. Deneyler yerine bilgisayar ortamında teorik çalışmalar yaptığımız için çok geniş bir uygulama alanına sahibiz.” değerlendirmesinde bulundu.
ABD Savunma Bakanlığı için birçok proje üzerinde çalıştığını kaydeden Keten, “nano selüloz”den kurşun geçirmez cam elde etmenin yanı sıra gemi yüzeylerine yapışan bakterilerle ilgili araştırma yaptığını bildirdi. Keten, “Bakteriler yüzeylere biyofilm denen bir madde oluşturarak çok sağlam şekilde yapışabiliyor. Biyofilm oluşumu daha başka canlıların da gemilere yapışmasını tetikleyip yakıt tüketimini artırıyor. Biyofilm, insan vücudunda da çok ciddi enfeksiyonlara sebebiyet verebiliyor. Bu yapışma özelliğinden yola çıkarak su altında yapışan yeni malzeme üretebileceğimizi ve aynı zamanda bazı ölümcül hastalıkları önleyebileceğimizi düşünüyoruz.” diye konuştu.
Beton ve çelik binaların yerini cam veya kompozit yapılar alacak
Üzerinde çalıştıkları bir diğer malzemenin de karbon fiber olduğunu açıklayan Keten, “Karbon fiber kompozitler, şu aralar çok kullanılıyor. Gelecekte otomobil, uçak ve pek çok sistemin metaller yerine polimer kompozit dediğimiz malzemelerle tasarlanacağını düşünüyorum. Bu şekilde çok daha hafif ve dayanıklı malzemeler elde edilecek.” dedi.
Çalışmalarının, gelecekteki günlük hayata etkisinin nasıl olacağı sorulduğunda ise Keten, şunları söyledi:
“Aklımıza bir fikir geldiğinde bunu gerçekleştirmek onlarca sene sürebiliyor. Bu konu oldukça meşakkatli çalışmalar gerektiriyor. Bence gelecekte bilgisayarda birkaç tuşa basıp aklımızdaki fikirleri doğrudan malzemelere dönüştürebileceğiz. Gelişmekte olan metotlarla bunu çok daha hızlı şekilde yapabileceğimize inanıyorum. Kullandığımız malzemelerin şekillerinin de değişeceğini düşünüyorum. Örneğin beton ve çelikle yapılan binaların bir süre sonra kompozit ya da cam gibi farklı malzemeden yapılabileceğini hayal ediyorum. Bu şekilde daha tasarruflu ve çok daha uzun ömürlü binaların tasarlanabileceğini düşünüyorum. Söylediğim gibi bu çok uzun bir süreç, bunları görmeye ömrümüz yeter mi bilmiyorum ama bunların olacağını tahmin ediyorum.
Ben daha çok malzemenin direnciyle ilgileniyorum. Onları daha dayanıklı hale nasıl getirebileceğimiz konusu beni daha çok meraklandırıyor. Tasarladığımız malzemeler, şu an beton ve çelik ile kıyaslanabilecek fiyatta olmasalar da uzun vadede daha avantajlı ve çevreye daha az zararlı olabilirler. Bu noktada fiyat farkının dengelenebileceğini düşünüyorum.”
Bugün için plastik ve karbon fiber gibi malzemelerin nano boyutta bir araya geldiklerinde nasıl davranacaklarını tam olarak kestiremediklerinin altını çizen Keten, kompozitlerin, gelecekte bugün kullanılan malzemelerin yerini alma noktasında çok avantajlı göründüğünü söyledi.
Bateri çalıp, basketbol oynuyor
Genç yaşta elde ettiği başarısını neye borçlu olduğu sorulduğunda Keten, “Eğitim hayatım boyunca derslerimin yanı sıra müzik ve spor gibi konularla da ilgilendim. Basketbol oynamayı ve bateri çalmayı çok seviyorum. MIT’deki eğitimim sırasında caz orkestrasıyla sahne alıyordum. Northwestern Üniversitesinde göreve başladıktan sonra da müzik aktivitelerim devam ediyor. Son olarak cadılar bayramında öğrencilerim için sahne aldım.” yanıtını verdi.
Yaratıcı zekanın insanın öğrenme sürecini olumlu etkilediğine inandığını ifade eden Keten, “İnsanlar genelde başarılı öğrencilerin, kendilerini araştırma ve ders çalışmaya verdikleri için sosyal aktivitelere fazla zaman ayıramadıklarını düşünebilirler. Bu doğru, başarılı olmak için çok çalışmak gerekiyor ama ben yaratıcı zekanın da aktif şekilde kullanılması gerektiğine inanıyorum. Bireysel olarak kendimizi geliştirebilmemiz için beynimizin sağ ve sol loblarını aynı anda kullanmamız gerektiğine inanıyorum. Bir müzik enstrümanıyla ilgilenmenin, insanın yaratıcı düşünme ve öğrenme yeteneğini geliştirdiğini düşünüyorum.” ifadesini kullandı.
Gençlere tavsiyeler
Kendisinin öğrenim hayatı boyunca asla sınıf birincisi olmadığını açıklayan Keten, gençlere de şu tavsiyelerde bulundu:
“Hayatta hedef sadece en iyi notları almak olmamalı. Çalışmak önemli bir faktör fakat başarı için tek başına yeterli olmuyor. Bence hayallerini geliştirmeye çalışsınlar, kurdukları hayallere ulaşmak için çabalasınlar. Kendilerine özgün bir yol seçmelerini, sevdikleri ve hayatlarını adamaya layık gördükleri bir alanda çalışsınlar.
Türkiye’nin daha hızlı atılım yapabilmesi için genç arkadaşlarımıza, bilim ve mühendislik konusunda çalışmalarını özellikle tavsiye ediyorum. Bu çok zor gibi görünebiliyor ama yeni bir şeyler keşfetmenin verdiği mutluluğu çok az şey verebilir. Bilimde olduğu kadar başka hiçbir şeyde özgün keşif yapma imkanı bulamıyorsunuz.”
Ödüle layık görüldüğünü öğrendikten çok kısa bir süre sonra AA’nın konuyu haber yapmasına şaşırdığını belirten Keten, “Haberden sonra ilk olarak Chicago Başkonsolosumuz Umut Acar beni arayarak tebrik etti, ardından başta akademik çevreler olmak üzere toplumun her kesiminden olumlu tepkiler almaya başladım.” dedi.
Kaynak : memleket.com.tr
