Araştırmacılar Yatak Böcekleri için En Zehirli Esansiyel Yağ Bileşiklerini Tanımladılar
Yatak böceklerinin istilasını kontrol etmek için kullanılan sentetik böcek ilaçları iki problemle karşı karşıyadır. Birincisi böcekler bir zaman sonra bu ilaçlara direnç kazanıyorlar. İkincisi ise birçok tüketici, yaşam alanlarına püskürtmek için artık daha güvenli olduğunu düşündüğü “yeşil(doğa dostu)” alternatifler arıyor.
Bitki bazlı uçucu yağlar ise her iki soruna da çözüm sunabilir. Entomolog Ameya Gondhalekar ve onun doktora öğrencisi Sudip Gaire tarafından Purdue Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışmada, yatak böceklerinin kontrolü için en etkili olan uçucu yağ bileşiklerinden bazılarını tespit ettiler.
Piyasadaki düzinelerce uçucu yağ bazlı ürün, böcekleri öldürdüğünü ya da kovduğunu iddia ediyor. Ancak Rutgers Üniversitesi’nde önceden yapılan bir çalışmada, aslında bu ürünlerin çok azının yatak böceklerine karşı işe yaradığı gösterilmiştir. Gondhalekar ve Gaire, çeşitli aromatik bitkilerde bulunan; yatak böceklerine karşı zehir üreten ve böceklerin sinir sistemi fonksiyonlarını bozabilen 15 esansiyel yağ bileşiğini analiz ettiler. Bulguları Scientific Reports dergisinde yayımlandı.
Purdue Üniversitesi Entomoloji Anabilim Dalı’nda yardımcı doçent olan Gondhalekar, “Yatak böcekleri yataklarda ve kanepelerde bulunduğundan, insanlar kendileri için güvenli kimyasallar isterler. Mevcut böcek öldürücülerin çoğunu doğrudan böcekler tarafından istila edilmiş mobilyanıza püskürtemezsiniz. Fakat uçucu yağları rahatlıkla bu şekilde kullanabilirsiniz. Çünkü bu bileşikler, yatak böceklerini kontrol altında tutmak için insan sağlığına düşük risk oluşturan bir seçenek olarak kabul edilir. İnsanların, kendileri için düşük risk taşıdığını düşündüğü yeşil ürünlere artan bir talebi var” diyor.
Yatak böceklerini öldürmek için gereken kimyasal miktarları değişse de, tüm bu kimyasallar yatak böceklerine doğrudan uygulandığında etkilidir. Bunların içinde en etkili olanları; Güveyotu ve kekikten elde edilen karvakrol, timol (kekik), sitronelik asit (limon otu) ve öjenol (karanfil) dur.
Tütsü gibi yakılarak test edildiğinde ise; timol, karvakrol, linalol (fesleğen) ve kafur (kafur ağacı) en etkili olanlarıdır. Bileşiklerin dördü 24 saatlik bir süre boyunca yatak böceklerini öldürmedi.
Bir yatak böceğini öldürmek için temas halinde kullanılan en etkili bileşik, sentetik bir böcek ilacına göre yaklaşık 70.000 kat daha fazla zaman aldı. Tütsü halinde kullanımda ise bu fark sadece 400 kat olmuştur. Gondhalekar, bu durumun bitki esansiyel yağ bileşiklerinin etkisiz olduğu anlamına gelmediğini söyledi. Artık toksisite seviyeleri bilindiği için etkili ürünler formüle edilebilir.
Gondhalekar ve Gaire ayrıca timol, karvakrol ve öjenolün yatak böceği sinir sistemini etkisiz hale getirirken, linalolun da uyarılmaya neden olduğunu buldular.
Gaire, “Bir ürünü formüle edecekseniz, muhtemelen en etkili olduğunu gösterdiğimiz bileşiklerin daha yüksek konsantrasyonlarını kullanmak isteyeceksiniz. Onları birleştirirseniz, daha iyi bir etki elde edebilirsiniz, ancak bu araştırma halen devam etmektedir” dedi.
Gondhalekar, tüketicilerin yatak böceklerinin giderilmesinde kullanacakları en iyi uygulama; haşere izlemesi, ısıl işlemler, bitkisel bileşikler ve sentetik böcek öldürücüler gibi kimyasal olmayan teknikleri içeren çoklu stratejilerin bir birleşimi olduğunu hatırlamalarının önemli olduğunu ekliyor.
Kaynak: phys.org
