Çocuklarınızın Oyuncaklarında Gizlenen Zararlı Kimyasal
Bir bilim insanı çocukları korumayı amaçlayan alev geciktiricilerin tehlikelerini ve bunları kullanmayı bırakamayan üreticilerin nedenlerini araştırıyor.
Araştırmacı muhabir Liza Gross’un sıradan bir Amerikan ailesinin evinde bulunan en tehlikeli toksinleri araştırdığı üç bölümlük bir makalenin üçüncü yazısıdır. Bu yazılar doğurganlık, hamilelik ve erken çocukluk gelişimi hakkındadır.
Heather Stapleton, laboratuvarında çalıştığı tehlikeli kimyasalların evine girmiş olduğunu farkettiği anı gözününün önünde canlandırdı.
Duke Üniversitesi’nde kimyager olan Dr. Stapleton, 1 yaşındaki oğlunu yeni yatağına yatırmıştı ve oturma odasında bir meslektaşıyla son araştırmaları hakkında sohbet ediyordu. Bilim insanları, bebek eşyalarının alev almalarını önlemek için eklenen zehirli kimyasallardan bahsediyorlardı. Aniden oğlunun polyester çadırında bir etiket fark etti. Dr. Stapleton, “Bizim gibi,hayır bekle, yoksa bu çadırda bir tutuşma standardı olabilir mi?” dedi.
Elbette! Çadırın etiketinde kamp çadırları için yanıcılık standardı var; yani malzemenin ateşe tutuşmaması için alev geciktirici kimyasallar içerdiğini gösteriyordu.
Bu yüzden Dr. Stapleton, son teknoloji kimya laboratuvarına ve 120.000 $ ‘lık bir numune analizörüne erişimi olan her yeni annenin yapacağı şeyi yaptı. Çadırın bir parçasını kesti ve analiz için laboratuvarına götürdü. Kumaşta bulduğu şey karşısında şok oldu: bebek pijamalarından çıkarılan klorlu Tris adı verilen bir alev geciktirici. (Düşük UV absorbansına sahip olması nedeni ile denemelerde sıklıkla kullanılan bir kimyasal.) Yıllar önce araştırmacılar, test tüplerinde DNA’yı değiştirebileceğini ve muhtemelen kansere sebep olabileceğini ortaya koymuştu.
Oğlu Joshua’nın çadırın kafesli pencerelerinde peekaboo oynamayı ne kadar sevdiğini hatırlayarak “Bu beni gerçekten dehşete düşürdü.” dedi. Ağzını o ağın her yerine değdirmişti.
Alev geciktiriciler, yanıcılık standartlarını karşılamak için üreticilerin 1970’lerde ticari ve tüketici ürünlerine eklemeye başladıkları kimyasallardır. Piyasadaki yüzlerce alev geciktiricinin tümü sağlık açısından risk oluşturmasa da bilim insanları klor, brom veya fosfor içeren formülasyonlar hakkında endişelerini dile getirdiler. Alev geciktiriciler tipik olarak döşemeli mobilyalar, bebek ürünleri, elektronik, inşaat ve inşaat malzemeleri, giysiler, araba koltukları ve araç iç mekanları gibi tutuşma potansiyeli olan ürünlere eklenir. İşlenmiş ürünlerden kimyasallar bulaşabilir ve cilde nüfuz edebilir; toz içinde birikebilir ve çocukların ellerine temas edip ağızlarına değebilir.
Laboratuvar hayvanlarında yapılan kapsamlı araştırmalar sonucunda, farklı alev geciktiricilerin çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabileceği öngörülmüştür. En çok incelenen bromlu alev geciktiriciler ise dokuda birikebilir, kansere neden olabilir, hormonları bozabilir, üreme sistemine zarar verebilir ve en azından hayvanlarda ve belki de insanlarda nörogelişimsel sorunlara neden olabilir. İnsanlarla ilgili çalışmaların sınırlı olmasının sebebi ise çok daha fazla zaman ve kaynak gerektirmesidir ancak kanser riski de dahil olmak üzere benzer etkiler bulunmuştur. Örneğin düşük IQ, muhtemelen küçük çocuklarda hiperaktivite, saldırganlık ve zorbalık dahil davranış sorunlarında da etkisi vardır.
Bu yılın başlarında araştırmacılar çocuklarda IQ kaybına ve zihinsel engelliliğe sebep olan en büyük etkenin bromlu alev geciktiriciler olduğunu bildirdi.
Peki Joshua’nın oyuncağına nasıl bulaştılar?
Alev geciktiriciler, birçok toksik kimyasal gibi, gevşek bir şekilde düzenlenir. Üreticilerin, güvenli olduklarını ve hatta ürünlerin alevler içinde yanmasını önlediklerini kanıtlamaları gerekmez. Araştırmacılar çok sayıda alev geciktiriciyi ciddi sağlık etkilerine bağlamış olsalar da, federal düzenleyiciler bunların tüm ürünlerde kullanımını hiçbir zaman yasaklamadı. Bu nedenle, üreticiler bebek pijamaları gibi bir üründe alev geciktiricileri kullanmayı bıraktıklarında onlar için başka kullanım alanları bulurlar veya bilim insanlarının henüz değerlendirmediği benzer kimyasallara geçerler.
Dr. Stapleton, “Ben buna kimyasal taşıma bandı diyorum” dedi. “Bu şekilde devam edecekler.”
Ayrıca bu kimyasalların ilk etapta birçok üründe yer alması için hiçbir sebep yoktur. Tüketici ürünlerini düzenleyen ABD Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu sözcüsü Patty Davis, çocukların oyuncak çadırlarında alev geciktiricilerin bulunmasını şart koşan bir kural olmadığını söyledi.
Ancak Dr. Stapleton, yasal düzenlemeleri beklemeye niyeti yoktu. Bu yüzden kariyerini başka hangi ürünlerin çocukları bu tehlikeli kimyasallara maruz bırakabileceğini bulmaya adadı. Neyse ki bu riskler hakkında ilk kez uyarılarda bulunan kimyagerde dahil olmak üzere endüstriyel alev geciktiricilerden oluşan baş döndürücü alfabe çorbasını(alfabe makarnasından yapılan ortak bir yemeğin adını taşıyan çok sayıda kısaltma veya kısaltma için bir metafordur.) incelemesine yardımcı olacak pek çok işbirlikçisi vardı.
Kimyasal Taşıma Bandı
1977’de, o zamanlar Berkeley’deki California Üniversitesi’nde kimyager olan Arlene Blum, çocuk pijamalarında alev geciktirici olan Bromlu Tris’in çocukların vücuduna girdiğini ve kansere neden olabileceğini ilk gösteren kişi oldu. Düzenleyiciler(yetkililer) kimyasalı pijamalardan hızla yasakladılar. Ancak üreticiler Bromlu Tris’in kimyasal kuzeni olan Klorlu Tris’e (Dr. Stapleton’un oğlu Joshua’nın çadırında bulduğu alevli gecikirici) geçtiler. Ertesi yıl Dr. Blum, değişimin “hemen hemen aynı” kimyasal yapıya ve kansere neden olma potansiyeline sahip olduğunu gösterdi.
Bugünlerde kar amacı gütmeyen Yeşil Bilim Politikası Enstitüsü’nü yöneten Dr. Stapleton ve Dr. Blum, genellikle kimyasal dedektifler olarak işbirliği yapıyorlar.
Bu göz korkutucu bir görev. Araba koltukları, oyun çadırları veya diğer çocuk ürünleri yapan şirketlere alev geciktiricilerin dahil olduğunu soramazlar çünkü çoğunun hiçbir fikri yoktur. Bir kimyasalı üretildiği andan daha sonra tüketici ürünlerine dahil edilen bileşenlere eklendiği ana kadar takip etmek neredeyse imkansızdır.
Bu nedenle, çocuk ürünlerinden hangilerinin tutuşma standartlarına sahip olduğunu ve sürekli değişen 7 milyar dolarlık alev geciktirici piyasasındaki yüzlerce kimyasaldan hangisinin kullanılabileceğini belirlemelidirler.
2009 yılında, Dr. Stapleton oğlunun emzirme yastığından ve diğer bebek ürünlerinden gelen köpüğü analiz ettiğinde, iki alev geciktiricinin daha önce kamuya açık bir şekilde tanımlanmadığını işaret etti.
Bundan sonra meslektaşlarından araba koltukları, bebek arabaları, emzirme yastıkları ve diğer bebek ürünlerinden köpük bağışlamalarını istedi. 2011’de yayınlanan araştırmasında tüm araba koltukları dahil olmak üzere 100’den fazla test edilen ürünün yüzde 80’inde alev geciktirici buldu. Ertesi yıl, test edilen 100’den fazla kanepenin yüzde 85’inde alev geciktiriciler buldu ve bu da aile kanepesinden önemli derecede maruz kalındığını ortaya koydu.
Hem bebek ürünlerinde hem de koltuklarda en sık tespit edilen alev geciktirici Klorlu Tris’tir. Üreticiler 40 yıldan uzun bir süre önce onu çocuk pijamalarından çıkarmayı kabul ettiler ancak Batman’in yeniden doğuşu gibi geri gelmesi bekleniyor.
Dr. Stapleton’ın makaleleri ulusal manşetlere taşındı ve Kaliforniya yetkilililerin dikkatini çekti. Kısa bir süre önce tutuşma regülasyonlarından dolayı birkaç bebek ürünü – emzirme yastıkları, bebek taşıyıcıları ve arabaları – kaldırıldı. Dr. Stapleton’ın çalışması bir düzineden daha fazla bebek ürününü yangın güvenliği kurallarından muaf tutmaya ikna etti.
“Araştırmamızın doğrudan politika değişikliği ile ilgili olduğunu hissettiğim tek zamandı.” dedi.
Ancak taşıma bandında her zaman başka bir kimyasal ve onu içine koymak için başka bir ürün vardır. Örneğin, araba koltukları bağlandıkları arabalarla aynı federal motor yanıcılık standartlarını karşılamak için alev geciktiricilerle yüklüdür. Ancak çoğu araba yangını motorda başladığından, Blum, yolcu bölmesine bir yangın ulaştığında alev geciktiricilerin işe yaramayacağını söyledi.
Bir kimya endüstrisi ticaret grubu olan Amerikan Kimya Konseyi sözcüsü Jennifer Garfinkel, araba koltuklarında alev geciktiricilerin kullanımını savundu. Bir e-postada, “Araçlarda yangın güvenliğini sağlamak çok önemli.” diye yazdı, “ve alev geciktiriciler, federal hükümetin yanıcılık gereklilikleri uyarınca, bu tür uygulamalarda yangın güvenliğini artırmak için uygun bir yöntemdir.”
Yün gibi doğal olarak yangına dayanıklı malzemelere sahip araba koltuğu üreticileri, kimyasal olarak işlenmiş koltukların iki katına mal olabilir. Dr. Stapleton, bir araba koltuğu olmasa bile, yolcu koltuğu köpüğünün tipik olarak Klorlu Tris gibi yüksek düzeyde kimyasallar içerdiğini söyledi.
Daha Az Malzeme, Daha Az Etki
2017’de Dr. Stapleton, belki de ellerini emmeden önce yerde sürünerek yürümeye başlayan çocukların idrarlarının, annelerinden 15 kat daha fazla alev geciktirici konsantrasyona sahip olduğunu bildirdi. Ekim ayında ekibiyle beraber bir tür alev geciktiricinin idrar konsantrasyonlarının, evdeki bebek ürünlerinin sayısıyla birlikte arttığını saptayan bir çalışma yayınladı. Dr. Stapleton, “Gereğinden fazla eşya satın alırsanız, çocuklar daha çok etkilenir.” dedi.
Yapılan çalışma sağlık üzerindeki etkileri değil, yalnızca maruz kalmaları ölçtü. Ancak yazarlar, bağışıklık ve nörolojik sistemler hala gelişirken 6 haftalık bebeklerde bu toksik kimyasalların yüksek seviyelerde olmasının endişe verici olduğunu belirtti. Çocuklar çoğunlukla ev tozuna maruz kaldığından, uzmanlar HEPA filtreli bir elektrikli süpürge kullanmanızı ve çocukların ellerini sık sık yıkamanızı tavsiye ediyor.
Dr. Stapleton, yetkilililerin bir maddeyi yasaklamak için ihtiyaç duydukları kanıtların her yıl arttığını söyledi. İnsanlar aynı anda birden fazla kimyasala maruz kalsa bile, yine de her seferinde bir kimyasalın riskini değerlendiriyorlar. “Bu etkileri karakterize etmek çok zor” dedi. “Ama bu yönde ilerlemeye başlamalıyız.”
Dr. Blum, bir grubun üyeleri olarak yetkililileri zararlı kimyasallar hakkında düşünmeye çağırıyor. “Çözüm başka bir kimyasal değil, bir ürünü veya farklı bir düzenlemeyi tasarlamanın farklı bir yolu” dedi.
Örneğin, California yetkililileri (düzenleyicileri), toksik alev geciktiricilerin önemli ölçüde azalmasına yol açan hacimli köpük yerine mobilyaların dış kumaşlarına odaklanmak için standartlarını değiştirdiler.
Dr. Stapleton dikkatini köpük küplü çukurları olan ve alev geciktiricilerle de işlenen trambolin parklarına ve engelli kurslara çevirdi. Çocuklar o çukurlardan terli, toz ve köpüğün döküntüsüne bulaşmış olarak çıkarlar. Bu nedenle ebeveynler çocukların eve geldiğinde banyo yaptıklarından emin olmalıdır. Ayrıca ebeveynlerin zihnini rahatlatmak için köpük numunelerinin ücretsiz test edilmesini de önermektedir..
Ancak sonuçta Dr. Stapleton, gönül rahatlığı arayan ebeveynlerin, taşıma bandı ile kaybedilen bir savaşta vergi mükellefi olarak milyonlarca doları harcayan, bilim insanlarına güvenmek zorunda kalmaması gerektiğini söyledi.
Dr. Stapleton, 2012’de Senato komitesine, “Milyonlarca Amerikalı’nın evlerinde bulunan ürünlere eklemeden önce bu bileşiklerin güvenliğini titizlikle incelemek daha iyi bir halk sağlığı politikası olabilir” dedi.
Bir kimya endüstrisi ticaret grubu olan Amerikan Kimya Konseyi sözcüsü Jennifer Garfinkel, araba koltuklarında alev geciktiricilerin kullanımını savundu. Bir e-postada, “Araçlarda yangın güvenliğini sağlamak çok önemli,” diye yazdı, “ve alev geciktiriciler, federal hükümetin yanıcılık gereklilikleri uyarınca, bu tür uygulamalarda yangın güvenliğini artırmak için uygun bir yöntemdir.”
Yün gibi doğal olarak yangına dayanıklı malzemelere sahip araba koltuğu üreticileri, kimyasal olarak işlenmiş koltukların iki katına mal olabilir. Dr. Stapleton, bir araba koltuğu olmasa bile, yolcu koltuğu köpüğünün tipik olarak klorlu Tris gibi yüksek düzeyde kimyasallar içerdiğini söyledi.
Kaynak: nytimes.com
