Kuyruklu Yıldızın Termal Hikayesini Keşfetmek: Talk Tozu İle Kaplı Yanıp Kül Olmuş Kuyruklu Yıldız
Fotoğraf : Fiziksel temasın olmadığı termometreler aracılığı ile dalga boylarının aynısı olan termal infrared dalga boylarında incelenen bir kuyruklu yıldızın, sadece şu anki sıcaklığını değil, aynı zamanda kuyruklu yıldızın termal geçmişi hakkında bilgi içeren çekirdeğin yüzey bileşimini de belirlemek mümkündür.
Aktif ömrünün sonuna yaklaşan bir kuyruklu yıldızın çekirdeğine ilişkin dünyanın ilk yer temelli gözlemleri, çekirdeğin 800 metrelik bir çapa sahip olduğunu ve büyük filosilikat taneleri ile kaplandığını ortaya çıkardı; Dünyada yaygın olarak büyük filosilikat taneleri talk tozu olarak bulunur. Bu keşif, kuyruklu yıldızın şu anki yanıp kül olmuş durumuna zaman içinde nasıl evrimleştiğinin tarihini bir araya getirmek için ipuçları sağlıyor.
Kuyruklu yıldız çekirdeklerini gözlemlemek zordur, çünkü Dünya’dan kolayca gözlemlenebildikleri iç güneş sistemine girdiklerinde ısınırlar ve çekirdeği kapatan bir koma oluşturan gaz ve tozu serbest bırakırlar. Ocak 2016’da Comet P/2016 BA14 (PANSTARRS) keşfedildiğinde, ilk olarak bir asteroid ile karıştırıldı, ancak sonraki gözlemler zayıf kuyrukluyıldız aktivitesini ortaya çıkardı. İç güneş sisteminde yapılan birçok yolculuktan sonra, bu kuyruklu yıldızın neredeyse tüm buzunu yakıp kül ettiğine ve kuyruklu yıldız yaşamının sonuna yaklaştığına inanılıyor.
22 Mart 2016’da bu kuyruklu yıldız, Dünya’nın 3,6 milyon kilometresinden, aydan ise sadece dokuz kat daha uzaktan geçti. Japonya Ulusal Astronomik Gözlemevi’nden (NAOJ) ve Kyoto Sangyo Üniversitesi Koyama Astronomik Gözlemevi’nden bir gökbilimci ekibi, Dünya’ya en yakın yaklaşmadan yaklaşık 30 saat önce Subaru Teleskobu ile kuyruklu yıldızı gözlemlemek için bu eşsiz fırsatı kullandı. Çekirdeği, minimum müdahale ile komadaki toz taneciklerinden başarılı bir şekilde gözlemlediler. Daha önce, bir kuyruklu yıldız çekirdeğinin yüzey bileşimi yalnızca uzay görevleriyle yapılan birkaç “yerinde” gözlemle gözlemleniyordu.
Ekip, temassız termometrelerin kullandığı kızılötesi ile aynı bölge olan termal kızılötesi radyasyonu gözlemlediğinden, çekirdeğin 800 metre çapında ve organik moleküller ve büyük filosilikat taneleri ile kaplı olduğuna dair kanıt bulabildiler. Bu, ilk kez bir kuyruklu yıldızda talk gibi sulu silikat mineralleri bulundu. Çeşitli minerallerin laboratuvar ölçümleriyle karşılaştırılması, P/2016 BA14’ün yüzeyindeki sulu silikat minerallerinin geçmişte yaklaşık 330 santigrat dereceden fazla ısıtıldığını ortaya çıkardı. P/2016 BA14’ün yüzey sıcaklığı mevcut yörüngesinde yaklaşık 130 santigrat derecenin üzerine çıkamayacağından, kuyruklu yıldız geçmişte güneşe daha yakın bir yörüngede olabilir.
Bir sonraki soru ise, kuyruklu yıldızların baştan itibaren talk tozu ile kaplı olup olmadığı veya yanarken zamanla gelişip gelişmediği. Araştırmanın baş yazarı Doktor Takafumi Ootsubo, “bu sonuç, bize kuyruklu yıldızların evrimini incelememiz için değerli bir ipucu sağlıyor. Kuyruklu yıldız çekirdeklerinin daha fazla gözlemlenmesinin, kuyruklu yıldızların evrimi hakkında daha fazla şey öğrenmemizi sağlayacağına inanıyoruz” demiştir.
Bu araştırmanın (P/2016 BA14) hedefi, ESA ve JAXA tarafından yürütülen bir kuyruklu yıldız keşif görevi olan Comet Interceptor görevi için potansiyel bir yedekleme hedefidir.
Kaynak: phys.org
