Moses Gomberg

Moses Gomberg, dünyanın en iyi organik kimyacılarından biriydi. Gomberg, organik kimyadaki serbest radikaller üzerinde yaptığı çalışmalarla iyi bilinir ve 1900 yılında ilk gerçek radikal olan trifenilmetanı sentezlemiştir.

Moses Gomberg, 8 Şubat 1866 yılında Kirovograd-Rusya’da doğdu. Ebeveynleri George ve Marie Resnikoff’tu ve Sonia adında bir kız kardeşi vardı. Bu bilgiler dışında ailesine ait başka kayıt yoktur. En yakın arkadaşı bile Moses’in Amerika’ya göç etmeden önce nasıl bir hayatı vardı bilmiyordu. Sadece 1878’den 1884 yılına kadar Elizabetgrad’da bulunan Nicolau Gymnasium’a katıldığı biliniyordu. Daha sonraki yıllarda Gomberg’in babası siyasi komplo ile suçlandı ve hapse girmemek için Rusya’daki tüm malvarlığını geride bırakarak Amerika’ya göç etti. Gomberg sadece on sekiz yaşında olmasına rağmen babasının bu durumu yüzünden zan altındaydı ve o da babasının yanında Amerika’ya geldi. Ancak, Gomberg ve babasının güvenli bir ortamda mı yoksa gizlilik içinde mi yer değiştirdiklerinin bilgisi hiçbir kaynakta yoktu.

Gomberg ailesi ne iş olursa yapabileceklerini düşündüklerinden ilk iş buldukları Chicago’ya yerleştiler. İngilizce konuşamıyorlardı bu yüzden bulabildikleri işler hep işçilik gerektiren yerlerdi. Moses Gomberg, stok sahalarında işçi olarak çalıştı ve bu iş doğası gereği dikkat gerektiriyordu. Genç Gomberg, İngilizce konuşmayı öğrendi ve kendini üniversite eğitimi alabilmek için hazırladı. Her neye mal olursa olsun eğitimine devam etmekte kararlıydı. Hangi liseye gittiğine dair bir bilgi yoktur ancak 1886 yılında Michigan Üniversitesi’ne kayıt olduğu belgelenmiştir. Michigan Üniversitesi’ne kayıt olunca, fiziğe giriş ​​dersini almak istedi ve fizik bölümünün başında olduğu Prof. H. S. Carhart’a kendini takdim etti. Prof. Chart, dersi alamayacağını çünkü trigonometri bilmediğini Gomberg’e belirtti. Genç Gomberg, hayal kırıklığına uğramıştı. Üç gün sonra Gomberg Prof. Carhart’ın yanına giderek tekrar fiziğe giriş dersini almak istediğini söyledi ve yine aynı cevabı aldı ancak kendisi bu defa trigonometri çalıştığını söyledi. Bunun üzerine Prof. Carhart Gomberg’e sorular sorarak onun bilgisini ölçmek istedi. Gomberg, üç gün içinde temel trigonometri bilgisine sahip olmuştu bu nedenle tüm sorulara doğru yanıt verdi. 1890 yılında lisans derecesini tamamlayan Moses Gomberg asistan olarak yüksek öğrenimine devam etti. 1892 yılında yüksek lisans ve 1894 yılında doktorasını aldı. Tez çalışmasını Prof. A. B. Prescott yönetiminde tamamladı ve kafeinin reaksiyonları ile ilgilendi. O günlerde kimya alanında daha çok analiz ile ilgileniliyordu ve Prof. A. B. bir organik kimyager olmasına rağmen analitik kimya ile ilgili bilgiye de sahipti. Sıklıkla ticari firmalar tarafından analitik problemleri çözmesi için çağrılıyordu. Gomberg boş zamanlarını Prof. Prescott’un müşterilerinin analizlerini yaparak para kazandı. Analiz için gönderilen maddeler çok geniş bir çeşitliliğe sahipti aralarında mineraller, ilaçlar, gıda maddeleri ve yağlar vardı. Gomberg bu iş sayesinde titiz analiz yapmak üzerine çok önemli deneyimler elde etti.Gomberg, 1893 yılında Michigan’da bir öğretim görevine atandı ve 1936’da yetmiş yaşında doğum gününe kadar fakülte üyesi olarak çalıştı. Kırk üç yıllık bu çalışma süresi 1896-1897’de yabancı bir çalışma izniyle bölündü. Birinci Dünya Savaşı sırasında savunma araştırması için California Üniversitesi’nde çalıştı. Araştırmalarına ve eğitimine çok bağlıydı bu nedenle gittiği California Üniversitesi hariç çok az seyahat etti.

Michigan’sız ilk izniyle Dr. Gomberg, Baeyer’in laboratuvarında Münih’te iki, Heidelberg’de ise Victor Meyer ile bir dönem geçirdi. Münih’te yaptığı araştırma isonitramino ve nitroso-iso-bütirik asid hazırlanması üzerineydi. Yaptığı bu çalışmaya ait makale Gomberg’in bu işe ait özen ve yeteneğini kanıtlar nitelikteydi çünkü bu kadar çok sayıdaki deneyin ve sonuçlarının çok kısa bir süre içinde raporlanabilmesi için Gomberg’in bilgi ve tecrübeye ihtiyacı olduğu açıktı. Ancak tek kelimeyle, Meyer laboratuvarında yaptığı işlerin en göz alıcısı serbest radikalleri keşfetmesi oldu. Gomberg, Meyer’in laboratuarında tetrafenilmetan hazırlamak için çalışmalara başladı. Bu çalışmalara Victor Meyer’in kendisi de dahil olmak üzere bir çok kimyager destek verdi. Çalışmalar sırasında bazı aksaklıklar oldu ve tetafenilmetan sentezlenemedi. Bu duruma Meyer ve diğer kimyagerler tetrafenilmetanın doğası gereği olduğunu ve molekülün sterik yapısı gereği sentezlenemeyeceği görüşünü getirdiler. Meyer Gomberg’i bu çalışmadan vazgeçmesi yönünde etkilemeye çalıştı ancak Gomberg planlı şekilde hareket etti. Trifenilmetilhidrazobenzen’in hazırlanmasını içeren yeni bir sentez yöntemi geliştirdi; bu yöntem azo bileşiğinin oksitlenmesi ve ardından termal bozunma yoluyla hidrokarbon elde etmekti.  Sentezin ilk basamakları tatmin edici bir şekilde ilerledi, ancak azo bileşiği 110-120 ° C’ye ısıtıldığında yapışkan, yapışkan bir kalıntı oluştu.

Gomberg, birkaç gün çalıştı ve nihayetinde bir gram kristalin materyalden yaklaşık üçte birini izole edebildi. İzole ettiği maddenin trifenilmetan olduğuna inanıyordu ancak tam olarak emin olmak için bileşiği karakterize etti. Elemental analizlere tabi tuttu. Bu analizlerin ardından, birkaç farklı çözücü içinde bileşiğin çözünürlüğünü test etti, donma noktasını belirledi ve moleküler kütlesini hesapladı. Yaptığı bu testlerin ardından saflaştırdığı bileşiğin karbon- hidrojen analizini yaptı. Analizin sonuçlarına göre bileşik %93.32 karbon ve %6.36 hidrojen içeriyordu. Sonuçlar trifenilmetan için hesaplanan diğer değerlerle iyi uyum gösterdi (gerçekte %93.75 C- %6.25 H).  Bir yıl sonra Michigan’a geri döndü ve burada da testlerini tekrarladı. Sonuçlar açıktı ve Gomberg trifenilmetanı sentezlemeyi başarmıştı. Bu başarı ona bir sonraki çalışması olan fenilkarbon ve hekzafeniletan hazırlanması için neden oldu. Gomberg’in birkaç aril grubu içeren bileşiklere olan ilgisi pentafeniletan,tetrafeniletan ve diazo reaksiyonu ile biarillerin sentezlenmesini ortaya çıkardı. Bu sentezlerin sonuncusu Gomberg Reaksiyonu olarak bilinmektedir. Prof. Gomberg çoğunlukla yaptığı akademik çalışmalarla bilinse de uygulamalı kimyaya olan katkıları da önemlidir. Otomobillerde kullanılan ilk antifirizi ve otomobil boyaları için çözücü maddeleri geliştirmiştir. Chicago Üniversitesi, Brooklyn Politeknik Enstitüsü ve Michigan Üniversitesi’nden onur derecesi almıştır. Amerkan Kimya Topluluğu’ndan üç madalyası, Nichols Madalyası (1914), Willard Gibbs Madalyası (1925) ve Chandler Madalyası (1927) vardır. 1914 yılında Uluslararası Bilim Akademisi’ne seçilmiş ve 1931 yılında Amerikan Kimya Topluluğu’na başkanlık yapmıştır.