Sima Lozanic
Sırp bir kimyager olan Sima Lozanic (1847-1935), Sırp Kraliyet Akademisi’nin başkanı ve Belgrad Üniversitesi’nin de ilk rekötürü idi.
Lozanic, 24 Şubat 1847’de Sırbistan’ın Belgrad kentinde doğdu. Belgrad’da hukuk eğitimini tamamladı. Zürih’te Profesör Johannes Wislicenius altında ve ardından Berlin’de Profesör August Wilhelm von Hofmann’ın yanında kimya okudu. 19 Mart 1870’de Zürih Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı. 1872 yılından 1924 yılına kadar “Büyük Okul”da (Great School) ve Belgrad Üniversitesi Felsefe Fakültesi’nde profesör olarak görev yaptı.
1905 yılında Belgrad Üniversitesi kurulduğunda, üniversitenin ilk sekiz tam zamanlı profesörü arasına katıldı. Daha sonra üniversitenin ilk rektörü olarak da Sima Lozanic seçildi. 1905 yılındaki açılış törenindeki sözleri şu şekilde kaydedildi: “Sırp halkının kitap okuyarak değil silahlarla birleşeceğine dair önceki inancımız, halkımızın zekası göz önünde bulundurulduğunda feci bir durumdu. Aksine, eğitime gereken önem verilmiş olsaydı, bu sorunlarımız zaten çözülmüş olacaktı. Bu nedenle eğitimin tüm hedeflere ulaşan güç olduğuna inanıyorum. Eğitim seviyemiz daha gelişmiş olsaydı halkımızdaki her şey daha başarılı olurdu.”
Lozanic’in kimya dersleri, belki de bazı durumlarda Avrupa’daki en iyi üniversitelerinkinden daha kalifiyeydi. İyi donanımlı laboratuvarlar ve kütüphanelerle desteklenen bu derslerde ilk kimya ders kitaplarından bazıları üretilmişti. Lozanic’in kendisi de, inorganik kimya, organik kimya, analitik kimya ve kimyasal teknoloji gibi, kimyanın çeşitli alanlarını kapsayan bir dizi ders kitabı yazdı. Ders kitapları uluslararası çapta tanınmıştı ve bazı alanlarda çığır açıyordu. Örneğin, Lozanic’in inorganik kimya ders kitabı, Dmitriy Mendeleyev’in elementlerin periyodik tablosunu ve Termokimya ile ilgili bir bölüm içeren ilk Avrupa üniversite kitabıydı. Organik Kimya ders kitapları ise, bileşiklerin yapısal formülleriyle temsil edildiği ilk kitaplar arasındaydı.
Ayrıca Kimya’nın tüm alanlarıyla ilgili bilimsel ve mesleki çalışmalar da yaptı; onun en değerli eserlerinden bazıları elektriksel boşalma etkisi altında, CO ve CO2’nin diğer maddelerle reaksiyonlarını araştırdığı elektrosentez ile ilgiliydi. Lozanic, uygulamalı ve deneysel kimya alanlarında 200’den fazla bilimsel makale yayınladı.
Lozanic, 1889’da Gamzigrad spa’sının “termal suyunun” ilk analizini gerçekleştirdi. 30 Ocak 1873’te Sırp Akademi Topluluğu’na üye oldu. 23 Ocak 1888’de Sırp Kraliyet Akademisi’nin aday üyesi ve 6 Ocak 1890’da tam üyesi oldu. 1899-1900, 1903-1906 yılları arasında Sırp Kraliyet Akademisi’nin başkanlığını yaptı. 1907-1912 yılları arasında ise Sırp Kimya Topluluğu’nun başkanlığını yaptı.
Lozanic, siyasi alanda da ülkesine üstün hizmetlerde bulundu. 12 Ocak 1894 – 21 Mart 1894, 15 Ekim 1894 – 25 Haziran 1895 ve 11 Ekim 1897 – 30 Haziran 1899 tarihleri arasında dışişleri bakanı; 21 Mart 1894 – 15 Ekim 1894 ve 23 Aralık 1902 – 23 Mart 1903 tarihleri arasında sanayi bakanı olarak görev yaptı. Lozanic, Sırp hükümetinin 1900 yılından itibaren Londra’daki büyükelçisiydi. 1916’da Sırp mülteci yardım komitesinin başkanlığını yaptı. Ve 1917 yılından itibaren ABD’nin Sırbistan’a yardım ve destek misyonunun başında bulundu.
Lozanic, Belgrad Üniversitesi’nin ilk saygın bilim doktoru seçildi. 7 Haziran 1935’te, 89 yaşında, Belgrad’da öldü. Oğlu Milivoje S. Lozanic de bir kimyagerdi ve Lozanic’in ölümünün ardından, kimya dersleri profesörü olarak Lozanic’in üniversitedeki pozisyonunu devraldı.
