Yaşlı İnsan Hücreleri, Yaşlanma Üzerine Çığır Açan Bir Keşif ile Yenilendi
Exeter Üniversitesi Moleküler Genetik Bölümü’nden Prof. Lorna Harries liderliğinde bir ekip, aktif olmayan, yaşlanmış hücreleri yenilemenin bir yolunu buldular. Tedavi saatleri içinde, yaşlı hücreler bölünmeye ve daha uzun telomerlere -kromozomların uçlarındaki DNA parçaları- sahipti, telomerler biz yaşlandıkça kısalırlar.
Dunhill Medical Trust tarafından finanse edilen bu buluş, Exeter ekibinin birleştirme faktörleri olarak adlandırılan bir gen sınıfının biz yaşlandıkça aşamalı olarak kapandığını gösteren önceki buluşları üzerine dayandırılmıştır. Brighton Üniversitesi’nden Prof. Richard Faragher ve Dr. Elizabeth Ostler ile çalışan Exeter Üniversitesi araştırma ekibi, bahsettiğimiz bu birleştirme faktörlerinin kimyasallarla tekrardan açılabileceğini bulmuştur. Yaşlı hücreler yalnızca fiziksel olarak daha genç gözükmekle kalmaz, daha genç hücreler gibi davranmaya ve bölünmeye başlarlar.
Araştırmacılar, kırmızı şarap, bitter çikolata, siyah üzüm ve yaban mersininde doğal bir şekilde bulunan bir maddeden kaynaklanan resveratrol analogları adındaki bileşiklere başvurmuştur. Biz yaşlandıkça aşamalı olarak kapanan birleştirme faktörlerinin yeniden açılmasını sağlar. Saatler içinde hücreler daha genç görünmeye ve genç hücreler gibi davranarak ve bölünerek yenilenmeye başlarlar.
“Small molecule modulation of splicing factor expression is associated with rescue from cellular senescence,” makalesi BMC Hücre Biyolojisi Dergisi’nde yayınlanmıştır.
Buluş, insanların yaşlanmanın yıpratıcı etkilerini tecrübe etmeden daha iyi bir şekilde yaşlanmalarına yardımcı olabilecek tedavilere öncülük etme potansiyeline sahiptir. Çoğu insan 85 yaşına kadar çeşitli kronik hastalıkları tecrübe eder ve insanlar yaşlandıkça felç, kalp krizi ve kansere daha eğilimli hale gelmektedir.
Prof. Harries şöyle demiştir: “Bu, insanların yaşamları boyunca sağlıkla yaşamalarını sağlamak için ilk adımdır. Biz yaşlandıkça kapanan büyük gen sınıflarının tekrar açılmalarını sağlamak için kimyasallar kullanmayı öneren verilerimiz, yaşlı hücrelerin fonksiyonlarının yeniden canlandırılması anlamına da gelebilir.
Deneyleri gerçekleştiren Exeter Üniversitesi’nden Öğretim Üyesi Dr. Eva Latorre, hücrelerdeki değişimlerini hızına ve boyutuna şaşırmıştır.
“Petri kabındaki yenilenen bazı hücreleri görünce inanamadım. Bu yaşlı hücreler, genç hücreler gibi görünüyorlardı. Deneyleri birçok kez tekrarladım ve her durumda hücreler yenilendi. Uygulamalar ve bu araştırmanın potansiyeli ile ilgili çok heyecanlıyım.”
Biz yaşlandıkça dokularımız, canlı olan, ancak artık büyümeyen ya da yerine getirmeleri gereken fonksiyonları yerine getirmeyen yaşlı hücreleri biriktirmektedir. Bu yaşlı hücreler, genlerinin çıktılarını doğru bir şekilde düzenleme yeteneklerini kaybederler. Bu, yaşlı insanlarda doku ve organların hastalıklara karşı daha hassas olmasının bir sebebidir. Genler, aktif iken hücrelere nasıl davranmaları gerektiği konusunda talimatlar içeren mesajlar oluşturur. Çoğu gen, hücrenin nasıl davranacağına karar veren birden fazla mesaj oluşturabilmektedir.
Birleştirme faktörleri, genlerin bir dizi fonksiyonu yerine getirebilmesini sağlamada çok önemlidir. Bir gen -yeni kan damarları geliştirip geliştirmeme kararı gibi- bir fonksiyonu yerine getirmesi için vücuda birçok mesaj gönderebilir. Ancak hangi mesajın yerine getirileceği kararını birleştirme faktörleri verir. İnsanlar yaşlandıkça birleştirme faktörleri, hücrelerin çevrelerinde olan zorluklara karşılık verme yeteneklerini sınırlandırarak daha az verimle çalışmaya eğilimli hale gelirler. Yaşlı insanların çoğu organlarında bulunabilecek yaşlı hücreler de daha az birleştirme faktörüne sahiptir.
Prof. Harries eklemiştir: “Bu gösterir ki; yaşlı hücreleri birleştirme faktörü seviyelerini yenileyen moleküller ile tedavi ettiğiniz zaman hücreler, bazı gençlik özelliklerini geri kazanır. Büyüyebilirler ve telomerleri genç hücrelerdeki gibi artık daha uzundur. Yaşlanmanın yıpratıcı etkilerinin üzerine eğilmek için bu tarz yaklaşımlar için doğru potansiyeli kurmak için şimdi daha fazla araştırma gereklidir.”
Prof. Faragher eklemiştir: “Bu basit bileşikleri kullanarak hücre yenilenmesi ile ilgili buluşumuz, yaşlı insanların yaşamlarını geliştirmek için yaşlanma araştırmalarının çok büyük potansiyelini göstermektedir.”
Kaynak: sciencedaily.com
