Yer Kabuğunu Yerinden Oynatan Grönland Buzul Erimesi

Batı Grönland’de bir buzul ve ortada görünen erimiş buzul gölü / NASA

Bir Grönland buzulu 2012 yılının aşırı sıcaklarında eridiği zaman yer kabuğunu yerinden oynattı ve  dev bir buz ve su dalgasını denize doğru itecek kadar çok su açığa çıkardı.

Geçtiğimiz ay Geophysical Research Letters’ta yayımlanan yeni bir çalışmaya göre bu dalga, iklim araştırmacıları için yeni tanımlanan bir fenomendir ve şu anda hafife alınan deniz seviyesi yükselme tahminlerinin anlaşılması konusunda tedirgin edici yeni bir akımı temsil etmektedir. NASA’nın Tepkili Çevrim Laboratuvarı’ndan bilim insanı ve çalışmanın yardımcı yazarı Eric Ivins’e göre dalga, Rink Buzullarından alışılageldik bir şekilde kaybolan buz miktarının %50’den fazla artış göstermesine sebep olmuştur.

“Bu fenomeni keşfedeceğimizi bilmiyorduk. Bu, buzun buz kütlesinin derinliklerine indiği zaman yalnızca yeniden donmadığını kanıtlar,” demiştir. “Tüm sisteme daha hızlı hareket etmesi için bir şey yapıyor.”

Rink Buzulu, Grönland’de eriyerek okyanusa su bırakan birincil buzullardan biridir. 2000’li yılların başlarında 11 milyar tonluk erimiş buzu okyanusa bırakmıştır. Bu da 30000 adet Empire State Binası ağırlığına denktir. Fakat 2012’nin sıcak yazında dalga yüzünden ekstra 6,7 milyar tonluk buz ve su karışımını daha bırakmıştır.

Buz ve suyun bu artan hacmi, küresel ısınmanın gelecekte daha yoğun buz kayıplarını tetiklemesine sebep olacağı için bilim insanları için endişe vericidir. Grönland’daki yerleşik buzulların erimesi deniz seviyesi yükselmesinin birincil sebebidir.

“Bu erime olayını nasıl olduğunu anlamak buradaki asıl sorundur. Eğer ki bu gelecekte de tekrar tekrar meydana gelirse halihazırda tepki göstermeye hazırlanmış bir buz tabakasını nasıl etkileyecek?” demiştir JPL’den araştırmacı ve çalışmanın baş yazarı Eric Larour.

NASA’dan Goddard Uzay Uçuşu Merkezi’nde araştırmacı bilim insanı olan ve bu çalışmaya dahil olmayan Walt Meier’e göre Arctik bölge ısınmadan dolayı 10 yıl, hatta 2 yıl öncesinden son derece farklı bir yerdir. Son zamanlarda bölgedeki bir araştırma kartında Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nden araştırmacılar 2016 yılının bölge kayıtlarına göre en sıcak yıl olduğuna ve deniz buzunda en düşük rekor seviyenin ölçüldüğüne karar vermişlerdir.

2010 ve 2012 yazları Grönland’de çok sıcak geçtiğinden dolayı yüzey buzulunun %95’inden fazlası erimiştir. Grönland’in merkezinde Rink Buzulu’nun arkasındaki havzada da kar ve buz artışı olmuştur. Grönland yıllık ortalama 250 milyar ton buzdan fazlasını kaybetmektedir.

Araştırmacılar erime sezonunun başlangıcı olan haziran ayında dalganın kabaca 2,5 km/ay gibi bir hızla hareket ettiğini bulmuştur. Eylül ayı itibariyle dalga hızı 12 km/ay’ı bulmuştur. Buzulun kendisi genellikle 1,5-3,2 km/yıl gibi bir hızla hareket etmektedir.

Dalgadaki buz kütlesi daha hızlı hareket etmiştir, çünkü erimiş buz, buzulun tabanını kayganlaştırır ve kayalara ve diğer buzullara değen bölgeleri yumuşatır. Buz kütlesi yaklaşık 4 ayda 24 km hareket etmiştir.

Nispeten hızlı hareket eden dalga, bilim insanlarını endişelendirir, çünkü yerleşik buzullardaki buz kayıplarında büyük bir artışa sebep olan ve deniz seviyesinde yükselmelere katkı sağlayan türden bir ısınma gösterir.

Bilim insanları gelecekte meydana gelebilecek daha fazla ısınmanın önceleri tahmin edilen deniz seviyesi artışından daha hızlı bir buzul kaybına neden olabileceği konusunda endişeliler.

“Aslında zemine oturmuş olan buzu kaybediyorsunuz, bu da okyanusa dökülen buz üzerinde deniz seviyesi yükselmesi anlamına geliyor,” demiştir NASA bilim insanı Surendra Adhikari.

Adhikari, bilim insanlarının dalganın karın ve buz yüzeyinin erimesiyle tetiklendiğinden emin olduklarını ancak süreci tam olarak anlamadıklarına dikkat çektiklerini söylemiştir. Tekil dalga fenomeni nehirlerde görülürken, araştırmacıların buzulda dalgaya ilk kez rastladıklarını söylemiştir. Dalga, çıplak gözle görünmezken bir dizi GPS sensörü tarafından ölçülmektedir.

Dalganın gelecek çıkarımlarını henüz onların da tam anlamıyla anlayabilmiş olmadıklarını söyleyen Adhikari “Zamanın bu noktasında bilmediğimiz şey, önemli zararlara sahip mevsimlik dalganın Grönland’in eriyen buzullarından uzun dönemli buz kayıplarında ne kadar etkiye sahip olduğudur,” şeklinde eklemiştir.

Kaynak: scientificamerican