Zehirli Bitki, Örümcek ve Salyangozlara Benzer Nörotoksinler Üretiyor
Fotoğraf: Dendrocnide ağacının iğnelerinde bulunan nörotoksinler uzun süreli ağrıya sebep oluyor.
Queensland ve King’s College Üniversitelerinden bir grup bilim insanı, Avustralya’da yaygın olarak bulunan Dendrocnide bitkisinin zehirinin daha önce kayıt altına alınmamış nörotoksik peptidler içerdiğini keşfettiler. Ağrıya neden olan bu peptidlerin üç boyutlu yapısı, aynı ağrı reseptörlerini hedefleyen örümcek ve koni salyangozu zehirlerini anımsatıyor. Bu hayvan ve bitki zehirleri arasındaki benzerlik, krallıklar arası yakınsak evrime bir örnek teşkil ediyor.
Avustralya’nın dünyanın en zehirli hayvanlarını barındırdığı bilindik bir gerçek olsa da daha az bilinmesine rağmen zehirli florası da oldukça dikkat çekicidir.
“Batan dev ağaç” ya da “Gympie-Gympie” olarak da bilinen Dendrocnide excelsa, 35 metreye kadar uzayabilen boyu ile doğu Avustralya yağmur ormanlarında floraya hüküm sürmektedir. Bununla birlikte, Urticaceae familyasının bu üyeleri, büyük boy ısırgan otları olmakla birlikte sağlık ve evrim açısından oldukça dikkat çekicidir.
Doğu Avustralya’nın subtropikal ve tropikal ormanlarına özgü Dendrocnide cinsindeki altı türden özellikle Dendrocnide excelsa ve dut ağacı benzeri bir görüntüye sahip olan Dendrocnide moroides, günlerce, hatta haftalarca süren semptomlara neden olabilmeleri ile ünlüdürler.
Queensland Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Eczacılık Fakültesi’nden Dr. Irina Vetter,”Isırgan otu ve benzeri bitkiler gibi Dendrocnide excelsa ağacı da yaklaşık beş milimetre uzunluğunda, trikom adı verilen iğne benzeri uzantılarla kaplıdır. Trikomlar ince tüylere benzer ancak cilde temas ettiklerinde toksin enjekte eden hipodermik iğneler gibi davranırlar.” dedi.
Trikomlarda bulunan histamin, asetilkolin ve formik asit gibi küçük moleküller daha önce denekler üzerinde test edildiğinde bu moleküllerin enjekte edilmesinin şiddetli ve uzun süreli ağrıya sebep olmadığı gözlemlenmişti. Bu bulgular, araştırmacılara ağaçta tanımlanamayan bir nörotoksin bulunduğunu düşündürdü.
Bilim insanları, buldukları yeni nörotoksin miniproteini bitkinin lokal ismine ithafen “gympietides” olarak adlandırdılar.
“Gympietidler, bir bitkiden gelmelerine rağmen üç boyutlu moleküler yapıları ve aynı ağrı reseptörlerini hedeflemeleri bakımından örümcek ve koni salyangozu toksinleri ile benzerlik göstermektedirler. Bu, Gympie-Gympie ağacını ‘zehirli’ bir bitki yapar.”
“İğne ağacından kaynaklanan uzun süreli ağrı, ince kılların deriye yapışması nedeniyle değil, gympietidlerin duyu nöronlarındaki sodyum kanallarını kalıcı olarak değiştirmesiyle açıklanabilir.”
“Bu toksinin nasıl çalıştığını anlayarak hastalara bitki tarafından oluşan ağrıyı hafifleten, hatta ortadan kaldıran daha iyi bir tedavi yöntemi sağlamayı umuyoruz.”
“Gympietidleri ağrı kesici yeni terapötiklerin geliştirilmesinde bir referans olarak da kullanabiliriz.”
Çalışma, Science Advances dergisinde yayınlandı.
Kaynak: sci-news.com
