Bağırsak Kanserinde Yaşama Şansı Hesaplayıcı Yazılım
“Ne kadar ömrüm kaldı, doktor?” Birçok kanser hastası, teşhisin ilk şokunu takiben; hızla aileleri ve arkadaşlarıyla geçirebileceği ne kadar değerli vakti kaldığını veya belirli tedavilerin ömürlerini uzatıp uzatamayacağını hesaplamaya başlar.
Kanser vakalarından kaynaklı ölüm oranlarını tahmin etmekte kullanılan mevcut yöntemler çok kabataslak. Nottingham Üniversitesi’ndeki akademisyenler ve tıbbi yazılım şirketi ClinRisk Ltd. tarafından geliştirilen ‘QCancer Colorectal Survival’ isimli yeni yazılım sayesinde bağırsak kanseri hastaları, çok yakında, hayatta kalma şanslarını daha net tahmin edebilecekler.
Doktorlar tarafından da hastalar tarafından da erişilebilen yeni yazılım, insanların tedavide daha bilinçli kararlar vermelerine ve teşhis sonrasında beklentilerini yönetmelerine yardımcı olmayı amaçlıyor.
British Medical Journal’da (BMJ) yayımlanan yeni yazılımın doğruluğunu test etmek için yapılan araştırmalar, bu yazılımın kalın bağırsak kanseri hastası olan kadın ve erkeklerin mutlak hayatta kalma oranlarını güvenilir şekilde tahmin edebildiğini gösterdi.
Yazılım ayrıca, hastaların kanser teşhisini takiben ne kadar yaşadıklarına bağlı olarak ölüm risklerini güncellemelerine olanak tanıyor.
Bu yazılım, Profesörler Julia Hippisley-Cox ve Carol Coupland tarafından Medicine Üniversitesi’nde, Egton Tıbbi Bilişim Sistemleri (EMIS) klinik bilgisayar sistemi vasıtasıyla; İngiltere genelinde yaklaşık 1500 pratisyen hekimden alınan hasta verilerini toplayan QResearch veritabanı kullanılarak geliştirildi.
Profesör Hippisley-Cox şunları söyledi: “Günümüzde hayatta kalma oranını tahmin etme yöntemlerinin güvenilirliği tartışmalı ve bazen hastalara sadece kanser derecesine ve evresine dayanan, oldukça yanıltıcı ve gereksiz yere kasvetli teşhisler konulabiliyor. Ancak, diğer bilgiler de göz önünde bulundurulduğunda, bu kabataslak tahminlerden daha uzun yaşadıkları görülüyor.”
“İyi haber, doktorların ve hastaların erişebileceği bu yeni yazılımın çok daha gerçekçi bir tahmin sunacak olması. Elbette her hastanın bunu yapmak istemediğini biliyoruz, ancak bazı hastalar ne kadar zamanları kaldığını öğrenme konusuna çok düşkünler ki bu da bireysel bir seçim.”
Hayatta kalma tahmininde şu anki yöntemler yalnızca yaşa veya kanserin derecesine ve evresine bağlı basit ortalamalara dayanmaktadır.
Yeni yazılım, daha kişiselleştirilmiş bir teşhis sunmak için; hastanın sigara öyküsü, vücut kitle indeksi, aile öyküsü, diğer hastalıklar ve aspirin veya statinler gibi tedavilerin yanında, ayrıca hiç ameliyat olup olmadıkları ya da kimyasal tedavi(kemoterapi) görüp görmedikleri gibi risk faktörlerini de değerlendiriyor.
Ekip, bağırsak kanseri teşhisi konduğunda yaşları 15 ila 99 arasında değişen erkek ve kadınlar için ayrı denklemler geliştirmek adına; 947 prastisyenden, 44.000’den fazla hasta hakkında bilgi aldı.
Daha sonra, 305 farklı pratisyenden 15.214 bağırsak kanseri hastası ve Ulusal kanser kayıtlarından elde edilen 437.821 bağırsak kanseri hastasının; bir yıl, beş yıl ve 10 yıl sonraki sonuçlarını tahmin etmek için, denklemleri geriye dönük kullanarak test ettiler.
Sonuçlar, ekibin, hayatta kalma tahminleri için güçlü modeller geliştirdiğini gösteriyor. Ayrıca ölüm risklerinin zamanla nasıl değiştiğini gösteren şartlı sağ kalım tahminlerini de oluşturmaya başardılar; bu da özellikle ilk teşhisinin kötü olduğu(hastalığın geç evrede fark edildiği) hastalarda büyük önem taşıyor.
Örneğin, 4.evre ileri bağırsak kanseri olan 38 yaşında bir kadın, tedavinin potansiyel değerinin değerlendirilmesine yardımcı olmak için; ameliyat ve/veya kimyasal tedavi(kemoterapi) ile ya da bu tedavi yöntemleri olmaksızın hayatta kalma oranını hesaplamaya karar verebilir.
Bu durumda, bu yazılımı kullanarak; herhangi bir tedavi almadan beş yıl boyunca hayatta kalma şansının yalnızca yüzde 6 olacağını, cerrahi müdahale ile bu oranın yüzde 23’e çıkacağını ve her iki tedaviyi de kullanırsa yüzde 45 oranında hayatta kalabileceğini görecektir.
Bu sonuçlar, yalnızca yaşına bağlı yüzde 66 ve yalnızca kanser evresine bağlı yüzde 8 olan yayımlanmış tahminlerle oranlanır.
Teşhisini takiben her iki tedaviyi de aldığı ve bir yıl boyunca hayatta kaldığı varsayıldığında, beş yıllık şartlı sağ kalım oranı yüzde 57’ye yükselecektir.
Kaynak : sciencedaily.com
