Odd Hassel
Kimyager (fizikokimya) ve nobel sahibi olan Odd Hassel, 17 Mayıs 1897’de Kristina (bugünki Oslo) Norveç’te doğdu. Annesi Mathilde nèe Klaveness, babası jinekolojide uzmanlaşmış bir hekim olan Ernst Hassel’dir.
Hassel matematik ve fizikle bağlantılı olarak kimya çalıştığı üniversiteye 1915’te başladı, 1920’de mezun oldu. Eğitiminden sonra Fransa ve İtalya’da teorik fizik eğitimi ile geçen bir senenin ardından kimya ile devam etmeye karar vererek 1922’nin sonbaharında Almanya’ya gitti. Münih’te yarım seneden fazla Prof. K. Fajans’ın laboratuvarında çalıştı. Organik boyalar tarafından gümüş halojenürlerin duyarlı hale getirilmesinde çalışarak adsropsiyon indikatörlerinin tespitine yol açtı. Daha sonra Berlin’e yerleşerek Kaiser Wilhelm Enstitüsü’nde (Dahlem) X ışını kristalografisi üzreine çalışmaya başladı. Bu süre boyunca Fritz Haber’in yardımıyla elde ettiği Rockefeller Bursu ile çalışmalarını yürttü. 1924’te Berlin Humboldt Üniversitesi’nden doktorasını aldı. 1925’ten 1926’ya kadar Oslo Üniversitesi’nde araştımacılık, 1926’dan 1934’e kadar da fizikokimya ve elektrokimya alanlardında okutmanlık yaptı. 1934’te profesör oldu ve1964 yılına kadar fizikokimya dalında bölüm başkanlığı yaptı.
Hassel aslında inorganik kimya odaklı olmasına rağmen moleküler yapıyla bağlantılı problemler üzerine,özellikle siklohekzan ve türevlerinin yapısı,ağırlık vermeye başladı. Mevcut deneysel yöntemleri tamamlamak adına ”elektrik dipol kuvveti” ve ”elektron kırınımı” kavramlarını Norveç bilim dünyasına kazandırdı. 1930’dan sonra siklohekzan ve türevlerinin yapısı hakkında yoğun bir çalışma başlattı. Halka yapılı karbon moleküllerinin, zamanın ortak inancı olan iki boyutu değil üç boyutu doldurduğuna odaklandı. Karbon ve hidrojen atomları arasındaki bağ sayısını kullanarak moleküllerin tek boyutta bulunmasının imkansızlığını ve kristal siklohekzanın koltuk ve tekne biçiminde iki formda olduğunu keşfetti.
Haworth Projeksiyonu Sandalye Konformasyonu Kayık Konformasyonu
İki karbon atomunun uzayda farklı şekilde yönlendiklerini gösterdi. Konformasyonel analizin temellerini belirledi ve ayrıca ”Kristallchemie” isimli bir kitap yazdı. Olası konfigürasyonlar ve bu konfigürasyonlar arasındaki geçişlerin çizilmesinde yeterli mataryel toplayıp nihai sonuçlara vardığında ”Kimya Dergisi: Kaya Varlığı ve Metalurji” isimli bir dergide bu bulgular üzerine bir makale yayınladı. Makalelerinin çoğunu savaşatan sonra İngilizce ve Norveççe olmak üzere editörlüğünü yaptığı bir İskandinav dergisinde yayınladı.
Derginin yayınlanması yetkilileri muhtemelen proveke etti ve 1943’te Hassel ve diğer üniversite çalışanları Norveçli Naziler (Norveç’te faşist bir parti) tarafından tutuklanıp Norveç’i işgal eden kuvvetlere teslim edildiler. Hassel 1944’ün kasımında serbest bıraklına kadar birkaç farklı kampta kaldı.
1950’lilerin başlarında Hassel yük transferleri adıyla yeni bir yapı araştırma alanı açtı. Organik elektron verici moleküllerden oluşan, eterler, aminler, elektron alan halojenler gibi moleküller spektroskopik yöntemle incelendi. Streik yapılar hakkında bilginin kısıtlı olmasına rağmen bir dizi yapı belirlendi ve sonraki yıllarda bu tür katılma bileşiklerinin geometrik yapıları ile ilgili kurallar oluşturabilmek için çalışıldı.
Hassel konformasyonel analizin temellerini orataya koyan çalışmalar ile 1969’da Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü, ödülü benzer bağımsız çalışmalar yürütmüş olan Derek Borton ile paylaştı.
Hassel Norveç Bilimler Akademisi, Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi, Norveç Kraliyet Akademisi ve İsveç Kraliyet Bilim Akademisi üyesidir. Londra Kimya Topluluğu ve Norveç Kimya topluluğu onur üyesidir. Ayrıca Hassel Aziz Olav Mücadelesi Şövalye ödülü, Kophenhag ve Stockholm Üniversiteleri’nden onur derecesi almıştır. Nobel ödülüne ek olarak Norveç Kimya Topluluğu’ndan Guldberg Waage Madalyası ve Norveç Kraliyet Bilim ve Edebiyat Topluluğu’ndan Gennerus Madalyası almıştır. Hassel, adına Norveç Yazı ve Telgraf departmanı tarafından çıkarılmış posta pulu ile anılır. Ayrıca 1967’den beri her yıl Oslo Üniversitesi’nde yurt dışından gelen saygın bilim adamlarının katılımlarıyla Odd Hassel onuruna konferans verilir.
Hayatı boyunca albinizm muzdarip olan ve hiç evlenmeyen Hassel, 1981’de Oslo’da yaşamını yitirdi.
