Konu Yiyecek Olunca ‘Sağlıklı’ Ne Demektir?
Markete gittiğinde içeride gezinen insanların çoğu, gıda maddelerinin üzerinde “sağlıklı” diye nitelendirilen, çeşitli sağlık iddialarını görmüştür. Ancak tam olarak “sağlıklı” ne demektir ve ona güvenebilir misiniz?
Gıda ve İlaç İdaresi bunu anlamaya çalışıyor. Federal ajans son zamanlarda, “sağlıklı” kelimesinin gıda ürünlerinde nasıl kullanılabileceğini yeniden tanımlamak için kamuya açık bir süreç başlattı. Bu süreç, şirketlerin yiyecekleri nasıl etiketleyebileceklerini ve tüketicilerin bu etiketleri nasıl algıladıklarını değiştirecek bir meseleyi ele almaktadır.
UCLA Sağlık yazarı Ryan Hatoum, “sağlıklı” teriminin anlamını çözmeye yardımcı olmak için, Ronald Reagan UCLA Tıp Merkezi’ nde kıdemli diyetisyen olan ve UCLA’ nın Halk Sağlığı Saha Eğitim Okulunda yardımcı doçent olan Dana Hunnes ile bir uzman görüşü almak amacıyla konuştu.
Sağlıklı Gıda Deyince Ne Düşünüyorsunuz?
Sağlıklı gıdaların her birini mümkün olduğunca doğaya yakın olarak görüyorum. Yani sağlıklı gıdalar, büyük ölçüde işlenmemiş ve saflığı yabancı maddelerle bozulmamış demektir. Genel olarak konuşursak, daha az içeriğe sahip gıdalar sağlıklı olarak ayırt edilebilir.
Ceviz ve enginar gibi yiyecek olarak kolayca tanınabilen bir içerik listesine sahip gıdalar sağlıklı olarak gösterilebilir. Fakat; metil paraben, maltodextrin, yapay sarı rengi gıda boyası ve buna benzer tanınmayan isimlerle üretilen gıdaların bu içeriği yiyeceğin sağlıklı olmadığını gösterir.
Yeşil fasulye, soya fasulyesi ve avokado gibi tek bileşenli gıdalar şüphesiz sağlıklı ürünlerdir. Ancak çok miktarda katkı maddesi içermediği sürece dondurulmuş kinoa, dolma biber ve soya peynirinden (tofu) oluşan bir akşam yemeği de sağlıklı olabilir.
Eğer bir gıda kronik hastalıkların gelişimi ile ilişkili değilse, ben de sağlıklı olarak kabul edilebilir diyebilirim. İşlenmiş gıdalarda bulunan trans yağlar, ilave edilen şekerler, sodyum ve hayvan proteinlerinde bulunan doymuş yağlar; kalp hastalığı, diyabet, felç ve kanserlere katkıda bulunan en büyük tehlikelerdir. Ayrıca kırmızı etlerin olası kanserojen maddeler olduğu, hatta işlenmiş etlerin şüphesiz kanserojen madde olduğu, Dünya Sağlık Örgütü tarafından tanımlandığı üzere zaten biliniyor.
Gıda Ambalajında “Sağlıklı” Kelimesinin Nasıl Kullanılması Gerektiğini Düşünüyorsunuz?
“Sağlıklı” terimi tüketiciyi; katkısız, işlenmemiş ve tanımlayabilecekleri içerikleri içeren bu gıda ürünlerine yönlendiren bir şekilde kullanılmalıdır. Tanınmayan maddelerin oluşturduğu uzun bir içerik listesi tüketicide her zaman endişe yaratmalıdır.
Örneğin patlamış mısır çekirdeklerinin, “sağlıklı” bir gıda maddesi olarak adlandırılmasının tamamen kabul edilebilir olduğunu düşünüyorum. Ama burada bahsettiğim, mikrodalgada trans yağ ve tuz eklenerek pişirilmiş olan mısır değil. Atıştırmalıklar için de, eğer kurutulmuş meyve ve kuruyemiş karışımını içeriyorsa sağlıklı bir yiyecek diyebilirsin ama öncelikli olarak aşırı fındıkla beraber çikolata içeren atıştırmalıklar için aynı şey söylenemez.
Şeker, trans yağ, doymuş yağ, beyaz un veya düşük lif içeren gıdaların paketine “sağlıklı” yazılması gerektiğini düşünmüyorum.
“Sağlıklı Gıda” Terimini Kabul Edilebilir Bir Tanıma Nasıl Ulaştırabiliriz?
Bunu destekleyici araştırmalara bakmalıyız. Daha önce bahsettiğim kronik hastalıkları önlemeye yardımcı olan besin maddelerinin ve gıdaların arkasında ki bilime bakmalıyız.
Diyetisyenlerden oluşan ekibimiz, sağlıklı beslenme deyince sabit kalan tek şey sebze ve meyvelerdir diye sık sık şakalar yaparlar. Bu kronik hastalıkların oluşmasında en az risk unsuru içerenler besinlerin; öncelikli olarak tahıllar, çerezler, tohumlar ve baklagiller gibi tam dolu bitki esaslı besinler olduğuna ve ara sıra tüketilen az miktarda yağsız hayvan proteinleri olduğuna karar verdik.
Tüketiciler, Paketlenmiş Gıdalar Üzerindeki Sağlık İddiaları Hakkında Nasıl Bilinçli Kararlar Verebilirler?
FDA Etiketleme Yasalarının; gıda ve ek ürün üreticilerine, ürünlerin yapısı ve içeriğindeki maddelerin fonksiyonları hakkında iddiada bulunmasına izin vermesinden dolayı paketlenmiş gıdalar ilgi çekici olabiliyor.
Örneğin bir şirket, ambalajının üzerinde; ürünün içerisi şekerle dolu olsa bile, kalsiyum içeren bu tahıl “sizin için iyi” ve böylece kemik sağlığını destekler ibaresine yer verebilir. Gıdaların içerisinde bulunan belirli ürünler hakkında yazılan iddialar, tüm gıdanın besin değerini anlamada yanıltıcı olabilir.
Bu amaçla, ilk işimiz “sağlıklı” olarak kabul edilecek gıdaların bir listesini oluşturmak olmalıdır. Daha sonra, güncel gıda etiketleme yönetmeliklerini gözden geçirmeye başlayabiliriz. Sonuç olarak, daha açıkça yazılmış gıda etiketleri, tüketicilerin daha sağlıklı seçimler yapması demektir.
Kaynak: medicalxpress.com
