John Charles Polanyi
Polanyi, 23 Ocak 1929 Kanada doğumlu kimyagerdir. 1952-1954 yılları arasında Kanada’daki Ottawa Ulusal Araştırma Konseyi Laboratuvarlarında Doktora Sonrası Araştırmacı ve 1954-1956 yılları arasında Princeton Üniversitesi Araştırma Görevlisi olarak çalıştı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında John, Toronto’da güvenliğe gönderildi. 1946’da Manchester Üniversitesine girdi ve 1952 yılında doktorasını, çok yüksek sıcaklıklara maruz kalan bileşiklerdeki kimyasal bağların kuvvetini ölçen çalışmaları adına aldı. Aynı yıl, Ottawa’da Kanada Ulusal Araştırma Konseyi’nde (NRC) doktora sonrası bursu aldı ve burada E.W.R. Steacie ve birkaç ayını Nobel ödüllü Gerhard Herzberg’in laboratuvarında geçirdi.
1956 yılında John Polanyi, Toronto Üniversitesi’nde Öğretim Görevlisi olarak atandı ve burada sırasıyla Yardımcı Doçent (1957-1960), Doçent (1960-1962) ve Profesör (1962- günümüz) oldu. Ocak 1974’te (onursal) ünvanını aldı.
1958’de, Anne (Sue) Ferrar Davidson ile evlendi. Margaret Alexandra (1961) ve Michael Ferrar (1963) adında iki çocukları oldu.
Kanada’daki Ontario Lazer ve Lightwave Araştırma Merkezi’nde (1988-günümüz) Yönetim Kurulunda görev yapmakta olup, Kanada’da Steacie Moleküler Bilimler Enstitüsü (1991-günümüz) Yönetim Kurulu Üyesi ve Bilim Danışma Kurulu Üyesi’dir. Max Planck Kuantum Optiği Enstitüsü, Almanya (1982’den günümüze) ve Moleküler Bilimler Enstitüsü, Okazaki, Japonya (1989-1992) Fahri Danışmanıdır. Kurucu Üyesi ve şu anda Kanadalı Bilim Adamları ve Bilimciler Komitesi Başkanı ve aynı zamanda Uluslararası Özgürlük Araştırmaları üzerine Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi Komitesi Üyesi olan Kanadalı Bilim Özgürlüğü Komitesi Kanada Derneği’nin Kurucu Üyesi’dir. Şu anda Danışman olduğu Kanada Silah Kontrol ve Silahsızlanma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi.
Bilimsel makalelerine ek olarak, bilim politikası, silahların kontrolü ve bilimin toplum üzerindeki etkisi hakkında yaklaşık yüz makale yayınlamıştır. “Reaksiyon Dinamiği Kavramları” (1970) adlı bir film hazırlamakla birlikte “Nükleer Savaşın Tehlikeleri” adlı bir kitabı koordine etti (1979). John’un babası Michael, temel reaksiyon mekanizmalarına öncülük eden başarılı bir kimyacı ve filozoftu. Amcası Karl Polanyi ise yüzyılın kapitalizmini eleştirenlerden biri olan bir ekonomistti.
1986 yılında John Chrles Polanyi, Yuan T. Lee ve Dudley R. Herschbach ile birlikte kimyasal kinetikler üzerine yaptığı araştırmalar ve çalışmalar adına Nobel Kimya Ödülü’nü kazandılatr. Nobel Ödülü yanı sıra, Polanyi 25 fahri derece de dâhil olmak üzere diğer birçok ödül aldı.
1958 yılında Polanyi ve yüksek lisans öğrencisi olan asistanı Kenneth Cashion, ilk bulgularını IR kemilüminesans üzerine yayınladılar. (ışığın bir atom veya molekül tarafından uyarılmış bir halde yayılması). Yeni oluşturulmuş atomik hidrojeni düşük sıcaklıklarda bir klor gazı akımına uğratarak, enerjilerini çarpışmalarda kaybetmek yerine, yeni oluşturulmuş hidrojen klorür moleküllerinin, onu kızılötesi bir foton dizisi halinde boşalttığını bulmuşlardır. Tesadüfen bulunan bu araştırmayla, Arthur Schawlow (U of T mezunu) ve Charles H. Townes, 1964’te Nobel Ödülü’nü paylaştıkları lazer prensibini geliştirdiler. 1964’te J.V.V. Kasper ve G.C. Pimentel, kimyasal reaksiyonlara dayanan böyle bir lazer yapabildi. O zamandan beri, bu “titreşimli” lazerler, bilim, tıp ve endüstriye muazzam katkılarda bulundu.
Berkeley’deki California Üniversitesi’nde 1994’te yapılan bir konuşmada, bilim adamlarının barışı sağlama ve dünya sorunlarını çözme sorumluluklarının olduğunu savunduğunu dile getirdi. 1962’de British Chemical Society’nin Yüzüncü Yıl Madalyası, Britanya Kimya Derneği’nin Yüzüncü Madalyası, Kanada Kraliyet Cemiyeti (1966), 1972’de Kanada’nın Kimya Enstitüsü’nün Noranda Ödülü, Amerikan Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi (1976), Kanada 1977 Kraliyet Topluluğunun Tory Madalyası ve Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi (1978), Kanada’nın en yüksek sivil onuru olan Kanada Emri Komutanlığı (1979) dâhil olmak üzere Nobel Ödülü’ne ek olarak sayısız ödül aldı. 1982’de Wolf Ödülü’nü kazandı, Izaak Walton Killam Memorial Ödülü’nü (1988), Royal Society of London (1989), Birleşik Krallık Kraliyet Kimya Derneği (1991), Bakerian Ödülü’nü (1994) ve iki düzineden fazla fahri doktora aldı. 1990’lardan bu yana, Toronto Üniversitesi’nde halen fizik, polimer ve malzeme kimyası Profesörüdür.
