Kontamine Dezenfektanların Kaynağı Ortaya Çıkarıldı
Fotoğraf: ABD yetkilileri, etanol bazlı dezenfektanlarda % 1 ile % 80 arasında metanol kontaminasyonu buldu. Bir çoğunun kasıtsız olduğu düşünülüyor, ancak kasıtlı tağşiş göz ardı edilemez.
Metanol ve 1-propanol kasıtlı veya kasıtsız olarak el jellerine geçebilir.
Haziran ayından beri İlaç ve Gıda İdaresi (US Food and Drug Administration, FDA) tarafından toksik madde içeren 160 adet alkol bazlı el dezenfektanı açıklandı. Testler metanol kontaminasyonunun %1 ile %80 arasında değiştiğini gösterirken, diğer ürünlerde ise 1-propanol konsaminasyonu görüldü. Covid-19 salgını nedeniyle bu ürünlerin kullanımındaki artış göz önüne alındığında, bu durum önemli sağlık risklerine yol açabilir.
Kontamine dezentektanların yutulmasının ardından gerçekleşen ölümlerin yanı sıra, kullanımından kaynaklanan körlük, kalp durması, merkezi sinir sistemi üzerindeki etkileri ve hastaneye yatma gibi başka olumsuz olaylar da rapor edildi.
Birleşik Krallık’taki Huddersfield Üniversitesi Eczacılık Bölümünde koordinatör olan Hamid Merchant, “Bu kontaminasyon büyük ölçüde kasıtsız görünüyor, ancak kasıtlı tağşiş olasılığı göz ardı edilemez. Pandeminin sebep olduğu koşullar nedeniyle ciddi hatalar yapılması muhtemel.” diyor.
Covid-19 tüm dünyada yayılırken, el dezenfektanları süpermarket raflarında hızla tükendi ve ana bileşenleri olan etanol, isopropanol ve gliserin eksikliği baş gösterdi.
Talebin artmasıyla bira fabrikaları, parfümeriler ve yeni kurulan işletmeler gibi geleneksel olmayan üreticiler etanol ve dezenfektan üretmek için harekete geçti.
Yeni bir ürünün pazara girmesi ve yeni üreticilerin standartları bilmemesi ya da durumdan faydalanması çok kolaydır.
FDA, pandemiden önce el dezenfektanlarında metanol veya 1-propanol ikamesinin farkına varılmadığını açıkladı ve araştırmalar devam ederken olası nedenler hakkında tahmin yürütmeyi reddetti. Ajans yaptığı bir açıklamada ürünlerinde kontaminasyon olan hemen hemen tüm dezenfektan üreticilerinin yeni kayıtlı tesisler olduğunu söyledi.
Endüstriyel anlamda, metanol ağırlıklı olarak buhar reformu ile metandan üretilir. Ancak şeker kaynağına, maya türüne ve koşullara bağlı olarak etanol fermantasyonunun bir yan ürünü de olabilir. Endüstriyel üreticiler metanolü fermantasyonu takiben etanolden damıtma yoluyla ayırırlar.
Merchant, “Kullanımlarına bağlı olarak farklı etanol dereceleri vardır. Bazıları daha az saflaştırılmış ve daha fazla metanol içermektedir. Derecesi ne kadar yüksek ise fiyatı o kadar pahalıdır” diyor. Merchant kontaminasyon sebeplerinden birinin de üreticilerin yanlışlıkla uygun olmayan derece kullanması olduğunu öne sürüyor. Örneğin, tedarikçi biliçsizce yanlış dereceyi tedarik edebilir ya da kasıtlı olarak tedarik ettiği ürünün derecesi hakkında bilgi vermeyebilir.
İnsan tüketimine yönelik olmayan etanol genellikle tatsız hale getirilmek için ‘denatüre’ edilir (alkole başka maddeler katarak alkol olarak kullanılmasını engellemeden içilmez hale getirmek). Pek çok tedarikçi son derece acı olan özel denatürantlar kullanırken, bazı dezenfektanlarda görülen yüksek seviyedeki metanol kontaminasyonuna olası bir açıklama sağlamak amacıyla ispirto yapımında kullanılan methanol de öne sürülüyor. Merchant bu durumu “Saflaştırılmış etanol pahalıdır, yüksek oranda vergilendirilir ve kontrollü bir maddedir. Bu nedenle lojistik, depolama ve ulaşım açısından daha uygun olan ve daha ucuz bir son ürün elde edilen denatüre etanol kullanmak genellikle daha kolaydır” olarak açıklıyor. “Üreticiler, muhtemelen yeni tedarikçilerden veya diğer ülkelerden alternatif malzemeler aramak zorunda kaldı.” Bu tedarikçilerden gelen denatüre alkollerin bir kısmının, diğer toksik olmayan denatüranlar yerine metanol içermesi olasıdır. FDA, üreticileri özellikle yeni tedarikçilerden sağladıkları malzemelerini daha titiz bir şekilde kontrol etmeye teşvik ediyor.
Etilenin hidratlanmasıyla yapılan endüstriyel etanol de yan ürün olarak metanol içeriyor. Bu etanolün tüketim ve sağlık bakım ürünlerinde kullanımı uygun olmamasına rağmen, tedariğin yetersizliği göz önüne alındığında bazılarının dezanfektanlarda görülmesi olasıdır. Benzer şekilde Merchant, 1-propanol kontaminasyonunun muhtemelen propenin hidratlanmasıyla elde edilen izopropanol üretiminden kaynaklanan bir safsızlık olduğunu ileri sürüyor. Kirlilik, izopropanol derecesine ve izin verilen kullanımına bağlı olarak çeşitli kabul edilebilir standartlara göre kontrol ediliyor. Düşük kaliteliler, daha yüksek 1-propanol seviyelerine sahip olabilir.
Merchant birçok ülkede el dezenfektanlarının ilaçlarınki gibi kontrol edilmediğini veya düzenlenmediğini ekliyor. “Kontroller yok, resmi kalite kontrol yok, düzenleyici süreç yok ve sıkı etiketleme düzenlemeleri yok. Yeni bir ürünün pazara girmesi ve yeni üreticilerin standartları bilmemesi ya da durumdan yararlanması çok kolaydır. Bu durum da kontaminasyonun oluşmasına izin verir.”
Kaynak: chemistryworld.com
