Claude Louis Berthollet

Fransız kimyager Claude Louis Berthollet, hem teorik hem de uygulamalı kimyaya birçok orijinal katkı yaptı. Aynı zamanda bir kimya öğretmeniydi. Lavoisier’in en önde gelen öğrencileri arasındaydı. Berthollet, Annecy- Galloire köyünde 9 Aralık 1748’de doğdu. 1770 yılında tıpta mezun olduğu İtalya’daki Torino Üniversitesi’ne gitti.

1770’lerde kimyayla yakından ilgilendi. 1772’de kimya okumak için Paris’e taşındı. 1778 yılında Berthollet evlendi ve aynı yıl Paris Üniversitesi’nde tıp alanında ikinci doktorasını aldı. 1780’de kimya üzerine yayınlanmış araştırmaları onu Paris’teki Kraliyet Bilimler Akademisine kabul ettirdi ve 4 yıl sonra Gobelin halı işçiliği müdürü olarak atandı. Burada, 1791’de iki ciltlik bir çalışmayı yayınladığı boyama kimyası üzerine özel bir çalışma yaptı.
Yine 1780’lerin başlarında, Berthollet, yeni oksijen temelli antiplojist kimya teorisini geliştiren Antoine-Laurent Lavoisier’i çevreleyen kimyacıların bulunduğu çevreye yavaş yavaş giriş yaptı. Berthollet, ilk olarak yeni kimyanın özelliklerini eleştirmiş olmasına rağmen (ve Lavoisier’in oksijen temelli asitleştirme teorisini asla kabul etmemişti) resmi olarak ve kamuoyunda destekleyici olmak için Lavoisier’in çemberinin ilk kimyageriydi. Berthollet,1785 yılında Lavoisier’in desteklediği gruba katıldı. Grupta Antoine Fourcroy ve Louis-Bernard Guyton de Morveau gibi isimler yer almaktaydı. Gruptakilerle birlikte Lavoisier’in geliştirmekte olduğu yeni kimya konsepti için kimyasal bir terminoloji oluşturmaya çalıştılar. Aynı yıl, Berthollet, klorun üzerinde önemli bir çalışma yayınladı ve bu gazın ağartma endüstrisinde devrim yaratan bir alkali çözeltisinde ağartma etkisini açıkladı. Akıl hocası Lavoisier’in aksine, Berthollet, Fransız Devrimi’nden zarar görmemiş, devrimci hükümete teknik konularda bir danışman olarak hizmet etmişti. Berthollet’in kariyeri Napolyon döneminde doruğa ulaştı. 1798’de, bilime ilgisi olan Napolyon, Berthollet’i, kendisine bir bilimsel danışman olarak Mısır’a seferi için eşlik etmesi seçti. Berthollet, Napolyon’un Kahire’de kurduğu bilim ve arkeoloji enstitüsünün önemli bir üyesi oldu. Bu enstitü, Berthollet’in kimyasal afinite yani kimyasal maddeler arası çekim kuvvetleriyle ilgili makalelerini tamamladığı yer oldu. Bu makaleler, Berthollet’in teorik kimya üzerine yaptığı iki önemli çalışmasının sonucu olarak ortaya çıktı: Researches into the Laws of Chemical Affinity (1801) and Essay on Chemical Statics (1803).

Berthollet, kimyasal reaksiyona giren maddelerin kütlelerinin ürünleri etkileyebileceğini ve kimyasal maddelerin miktarlarını değiştirerek kimyasal bir reaksiyonun tersine çevrilebileceğini iddia etti. Bu görüşler Berthollet’i J. L. Proust ile uzun bir bilimsel tartışmaya götürdü. Proust, kimyasal bileşiklerin, elementlerinin ağırlığına göre sabit oranlarda oluşturulduğunu söyledi. Berthollet, bir bileşik içindeki elementlerin ağırlıkça oranının, bileşiğin sonuçlandığı reaktantların kütlesine göre değişebileceğini ileri sürdü.

Proust’un görüşü, sabit oranların yasasına bağlı olan John Dalton’un atom kuramının ışığında haklı bulundu. Paris yakınlarındaki Arcueil, Berthollet’in özel laboratuvarının olanaklarını sunduğu bir grup seçkin genç kimyager ve fizikçinin merkezi haline geldi. Bu grup, Berthollet’in önderliğinde 1807’de Arcueil Cemiyeti’ne katıldı. Berthollet’in son günleri oğlunun intiharı ve büyük bir ilgisi olduğu bir kimya fabrikasının başarısızlığından sonra karanlık bir hal aldı. Berthollet, 6Kasım 1822’de Arcueil’de hayata veda etti. 

Uygulamalı Kimyada Claude Louıs Berthollet

1784 yılında Berthollet bir goblen üreticisi olan Manufacture des Gobelins’in baş yöneticisi seçildi. Bu pozisyon ona, uygulamalı kimya üzerine önce boyalarda ve daha sonra beyazlatma ajanları, çelik ve barut üzerinde kapsamlı araştırmalar yapabilmesine imkan verdi. 1791 yılında Elements of The Art of Dyeing çalışmasını yayınladı ve aynı yıl İngiltere’de ticari olarak kullanılan beyazlatıcılar içindeki klorlu bileşiklerin kullanım talimatını hazırladı. Boyama ve ağartma üzerine ikinci bir baskıyı daha sonraları kimya endüstrisinde bir iş girişimi başlatan oğlu ile birlikte 1804’te yayımlamıştır.

Kimyacı Jean-Antoine Chaptal ile birlikte, Berthollet, Fransa’da endüstriyel süreçlerin geliştirilmesinde kimyasal teorinin destekleyicilerinden biriydi. Berthollet ve Chaptal’ın oğulları daha sonra Güney Fransa’da bir fabrika kurmak için güçlerini birleştirerek Leblanc prosesini kullanarak soda külü (sodyum karbonat) üretmeyi başardılar.

Berthollet, Fransa devrimi ve Napolyon savaşları sırasında, güherçile (sodyum nitrat) ihtiyacını karşılayabilmek için süperoksijenlenmiş potasyum asitinden barut üretme metodunu keşfetmiştir.

1786 yılında Berthollet, Gaspard Monge ve Alexandre Vandermonde’la birlikte, çelik yapım kalitesini iyileştirmek için mükemmel yöntemler geliştirdi.