DNA Veri Tabanları: Suçla Mücadelede Ne Kadar Etkili Oldukları Hala Açık Değil
Televizyon dedektifleri sayesinde, adli DNA kanıtlarının gücü iyi bilinmektedir. İzleyiciler, suçlarını olay yerinde DNA’sı bırakan suçlularla tanıştılar – polisin failleri yüksek doğruluk derecesiyle ve işledikleri diğer suçlarla tanımlamasını kabul ettiler.
Son kredilerden önce bir tutuklama olmasa bile, olay yeri DNA’sı bir veritabanında saklanacak ve daha sonra “eşleşen” bir şüpheli bulmak için kullanılacaktır.
Gerçek hayatta da bu uygulama yaygın olarak rapor edilen mahkeme davalarında başarılı bir şekilde kullanılmıştır. Seri tecavüzcü Keith Samuels, 14 yıllık bir araştırmanın ve DNA testinin ardından yakalandı, üç katilden biri olan Joseph Kappen ise ölümünden sonra ölü kalıntılarıyla bir DNA eşleşmesi ile tespit edildi.
Bu gibi durumlarda çözümsüz suçları çözen DNA’nın başarılı bir şekilde kullanılması önemli kamu yatırımlarına ve adli DNA veri tabanlarını genişletmeye yönelik siyasi bağlılığa yol açmıştır. Ancak DNA kanıtlarının sınırlamaları ve ne kadar dikkatli ele alınması gerektiği (polis memurları, bilim adamları, avukatlar ve jüriler tarafından) nadiren bahsedilmektedir.
Son araştırmalar, DNA kanıtları konusundaki endişeler nedeniyle son altı yıl içinde devrilen sekiz vakayı vurguladı.
Araştırma, DNA’nın diğer kanıt türlerine göre yanıltıcı olma riskinin daha düşük olduğunu göstermesine rağmen, DNA kontaminasyonu, kısmi ya da karışık profillerin yorumlanması, eser analizi ve DNA’nın transferi gibi konulara açıklık getirilmesi gerekmektedir. DNA bilimi sınırları zorladığında, adaletin düşüklüğünden kaçınmak için aşırı özen gösterilmelidir.
Ama belki de bilim etrafında dönmeyen (problemsiz olan vakaların çoğunda) DNA hakkında daha büyük endişeler vardır. Uzun zamandır, polisin DNA ‘ ya çok çabuk başvurması ve dedektiflik çalışmalarının kısaltılması riski konusunda uyarılarda bulunuluyor. Bu, suçun çözülmesi konusundaki gerçek etkinliğini göz önünde bulundurunca daha da endişe verici.
Ulusal DNA Veritabanı “eşleşme oranı” (veri tabanına yüklendiğinde suç mahalli profilinin bir kişinin saklanan DNA’sı ile eşleşmesi ihtimali) şimdiye kadarki en yüksek seviyededir (2015-16 döneminde % 63.3). Ancak, Birleşik Krallık‘taki DNA örneklerinin ve profillerinin kullanımını denetleyen Biyometri Komisyonu’nun en son raporu (örneğin bir şüpheliyle ilişkili olduğu veya uyarıldığını) 2015-16 yılında İngiltere ve Galler‘de kaydedilen tüm suçların sadece %0.3 ‘ünde DNA’nın “sonuca bağlı” olduğunu söyledi.
Ulusal veri tabanı 1995 yılında kurulduğundan beri bu oran değişmemiştir. Önemli olması beklenen durumlarda bile, DNA hala bir suç çözme aracı olarak önemsizdir.
Örneğin, tecavüzlerde oran sadece % 0.6, iç hırsızlıklarda ise % 1.4 ‘tür. En çok, olguların %8.4 ‘ünde sonuçlarla bağlantılı olduğu cinayetlerde faydalıdır.
https://youtu.be/w6xFrwPs5Mc
DNA sonuçla bağlantılı olsa bile gerçek şu ki polisin çoğu zaman asal bir şüphelisi vardır. DNA sadece kimliklerini doğrulamak için kullanılır ve aleyhlerinde bir kovuşturma davası açılmasına yardımcı olur (ya da bir uyarıyı kabul etmeye ikna eder).
İngiltere ve Galler‘deki mahkemeler “DNA’nın, suç işleyen kişinin suç işlemesi sırasında doğrudan yatırıldığı durumlarda, davalı ile çok yüksek bir DNA eşleşmesi, davalının cevap vermesi için bir dava açmak için yeterli olduğunu” tespit etmiştir.
Bu, “sadece DNA” vakalarının artık başka bir delil olmaksızın mahkemeye gidebileceğini göstermesine rağmen, bu aslında davaların genel koşullarına bağlıdır. O zaman, bir mahkumu sadece DNA kanıtına bağlamak zor.
Tüm bunlar, rakamların bize DNA kanıtlarının bağımsız değeri hakkında çok şey söylemediğini vurgular. DNA kanıtlarının ve DNA veri tabanlarının suçla mücadeleye nasıl katkıda bulunduğu konusunda hala çok sınırlı bir kanıt var.
Kanıt Nerede?
Elbette suç caydırıcılık ve suç desen analizi gibi 5 milyondan fazla İngiliz vatandaşının DNA’sını tutmanın başka avantajları da olabilir. Fakat bu sözde faydalar spekülatiftir çünkü bunları ölçmenin bir yolu yoktur.
Yine de maliyetini ölçebiliriz. Ulusal DNA Veritabanının işletilmesi, hükümetin 2.5 milyon sterlinlik bir maliyeti (2014-15’te £ 3.9m idi), polis güçleri ise olay yeri inceleme ve DNA analizinin maliyetlerini karşılamalıdır.
Ulusal DNA veritabanında ne kadar etkili olabileceğine dair kanıtların toplanmasından ve yılda yarım milyon DNA profilinin alınıp alınmayacağının ve 5 milyonun üzerinde DNA depolamanın gerçekten değerli olup olmadığının yanıtının hala çok uzağındayız.
Bildiğimiz şey, DNA’nın etkinliğinin sınırlı bilgisi Biyometrik komisyon üyesinin üç yıllık raporlarında önemli bir konu olmuştur. Devam eden polis kullanımı ve DNA’nın tutulması konusunda kamuoyu tartışması yapılmalıdır. Modern suçlara karşı bütün bir çözüm olmaktan uzak, DNA kanıtı için bir vaka yapılması gerekiyor – elbette TV dedektiflerinin gösterdiği gibi.
Kaynak : theconversation.com
