Pig-Pen Etkisi : Cilt Yağının ve Ozonun Karışması Kişisel Bir Kirlilik Bulutu Oluşturabilir
Ozon ve cilt yağları bir araya geldiğinde, ortaya çıkan reaksiyon ozonu iç ortamdan uzaklaştırabilir ancak aynı zamanda bir araştırmacı ekibine göre iç ortamda hava kalitesini etkileyen kişisel bir kirletici bulutta üretebilir.
Araştırmacılar “kapalı ortam” bilgisayar modelinde, toksik olabilen bir oksijen olan ozonun, kirli çamaşırlar tarafından taşınan cilt yağlarıyla reaksiyona girdiğinde bazı uçucu, yanıcı gazların ve maddelerin üretildiğini göstermekte. Araştırmacılar bu durumu düzenli olmayan ve çok küçük olan Peanut çizgi roman karakterlerine benzetmişlerdir.
Penn State, mimari mühendisliği profesörü ve CyberScience Enstitüsü’nün yardımcısı olan Donghyun Rim, “Ozon insan derisi ile tükendiğinde, duyusal tahrişlere neden olabilecek birincil ürünlerin üreticisi oluyoruz. Bazı insanların vücudundaki bu yüksek kirletici konsantrasyona kişisel bulut diyor veya bunu ‘Pig-Pen Etkisi’ olarak adlandırıyoruz.”dedi
Rim “Reaksiyona giren maddeler, cildi ve akciğerleri tahriş edebilen karbonillere benzer organik bileşikler içerir. Astımı olan kişiler, özellikle ozon ve ozon reaksiyon ürünlerine karşı savunmasız olabilirler” dedi.
Nature’s Communications Chemistry’in son sayısında bulgularını bildiren araştırmacılara göre, cilt yağları; skualen, yağ asitleri ve balmumu esterleri gibi maddeler içeriyor. Bir kişi aynı kıyafetleri çok uzun süre giyerse yıkama olmadan giyerse (örneğin, bir günden fazla ), kıyafetlerin yağ bakımından daha doygun olma ihtimali var, bu da dengesiz gaz olan ozonla reaksiyona girme ihtimalinin yüksek olmasına yol açar.
Rim, “Skualen ozonla çok etkili bir şekilde reaksiyona girebilir. Skualenin ozonla daha yüksek reaksiyon oranına sahip olmasının sebebi çift karbonlu bir bağa sahip ozon kimyasal yapısından dolayı molekülün içerisine girip bu bağı kırmak ister.” Dedi.
İç mekânlarda ozon konsantrasyonu milyarda 5 ila 25 parça arasında değişebilir (ppb) havanın dışarıdan içeriye nasıl dolaşım izlediği ve binada ne tür kimyasalların ve yüzeylerin kullanıldığına bağlı olarak. Kirli bir şehirde örneğin; iç ortamlardaki ozon miktarı çok daha yüksek olabilir.
Rim, “Bir çok insan ozon hakkında konuştuğumuzda ozon tabakasını düşünüyor. Ama biz o ozondan bahsetmiyoruz, iyi olan ozon atmosferdeki ancak zemin seviyesindeki ozonun sağlık üzerinde olumsuz etkileri var.”
Rim “Temiz kıyafetler giymek birçok sebepten dolayı iyi bir fikir olabilir ama en önemlisi ozon maruziyetini azaltmaz. Örneğin, tek bir kirli tişört, bir kişinin yakınında dolaşan ozonun yaklaşık yüzde 30 ila 70’ini kaldırarak ozonu solunum bölgesinden uzak tutmaya yardımcı olur.Temiz giysileriniz varsa, bu ozondan daha fazlasını soluyorsunuz, bu da sizin için iyi değil” dedi.
Rim, insanların zamanlarının çoğunu geçirdiği iç mekanı daha iyi anlamak için araştırmanın daha büyük bir projenin parçası olduğunu söyledi.
“Sonuç olarak, biz insanlar, zamanımızın yüzde 90’ından fazlasını binalarda veya iç mekanlarda harcıyoruz, ancak araştırmalar devam ettiği sürece, ne olup bittiği, ne tür gazlar olduğu ve iç mekanlarda maruz kaldığımız parçacıklar hakkında hala pek çok şey bilinmeyen var. Soluduğumuz, dokunduğumuz, etkileşime girdiğimiz şeyler ve bunların çoğu vücudumuzda kimyasal birikim oluşturuyor ve sağlığımızda etken faktör olarak yer alıyor.”
Araştırmacılar insanlara temiz veya kirli giysiler giyip giymemek konusunda tavsiyede bulunmak yerine, insanların ozon seviyelerini düşürmeye odaklanmaları gerektiğini söylüyorlar. Daha iyi bina tasarımı ve filtreleme, kirliliği azaltmakla birlikte, Pig-Pen Efektinin etkisini azaltabilecek yollardan sadece bir tanesi.
Modelleri oluşturmak ve doğrulamak için araştırmacılar, ozon ve skualen arasındaki ve ozon ile giysi arasındaki reaksiyonları araştıran önceki deneylerden elde edilen verileri kullandılar. Daha sonra, skualen-ozon reaksiyonunun çeşitli iç mekan koşullarında kirletici maddeleri nasıl ortaya çıkardığını analiz etti.
Rim, ekip, havalandırma koşullarına göre değişen iç mekan alanlarını ve bu alanların sakinlerinin hava kalitesini nasıl yönettiğini simüle etmek için bilgisayar modellemesine güvendi.
İlerleyen süreçte ekip mum ve sigara dumanı gibi diğer ortak iç mekan kaynaklarının iç mekan hava kalitesini ve insan sağlığı üzerindeki etkilerini nasıl etkileyeceğini çözebilir.
Kaynak : sciencedaily.com
