Yeni Yöntem ile Atık Külden Çinko Çıkarıldı
Fotoğraf: Çinko geri kazanım sürecini gösteren bir örnek.
Katı atıkların yakılması Avrupa’da her yıl milyonlarca ton atık uçucu kül üretir ve küllerin çoğu katı atık depolama sahalarında biriktirilir. Ancak bu kül genellikle çinko gibi önemli miktarlarda değerli metal içerir. İsveç Chalmers Teknoloji Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından geliştirilen benzersiz bir yöntem, değerli metallerin külden çıkarılmasına yardımcı olabilir ve potansiyel olarak çevre kirliliğinde, atık depolama sahasında ve sahaya taşınan küllerde azalmaya yol açabilir.
Atık yakma sırasında, açığa çıkan baca gazları saflaştırılır ve oluşan küçük parçacıklar uçucu kül oluşumuna yol açar. Bu uçucu kül, dioksinler gibi toksik maddeler içerir ve bu nedenle tehlikeli atık olarak sınıflandırılır ve gömülür. Bu aşamada çinko gibi değerli metallerde kaybedilir.
Chalmers Teknoloji Üniversitesinde pilot ölçekte test edilen ve birkaç yıllık araştırmanın da detaylandırıldığı yeni yöntem, çinkoyu uçucu külden ayırmak için baca gazlarından ayrılmış külün asitle yıkanmasını içerir. Çinko daha sonra ekstrakte edilebilir, yıkanabilir ve hammadde olarak işlenebilir.
Chalmers Teknoloji Üniversitesi’nde doçent doktor ve Renova AB şirketinde araştırmacı olan Karin Karlfeldt Fedje “Pilot çalışmamızda, uçucu külde bulunan çinkonun yüzde 70’inin geri dönüştürülebileceğini bulduk. Çinko, çok daha zorlu bir proses olan saf metal olarak çıkarılmaz. Bunun yerine metal endüstrisine satılabilen ve mevcut endüstri üretim hatlarında daha fazla işlenebilen çinko açısından zengin ürün olarak çıkarılır.” dedi.
Kül Kullanışlı Malzemeye Dönüştü
Yöntemin daha da geliştirilmesiyle, araştırmacılar toksisite düzeyini önemli ölçüde azaltmayı başardılar.
Karin Karlfeldt Fedje, “Ekstraksiyondan sonra, dioksinleri parçalamak için atık külü yeniden yakıyoruz. Bunun yüzde doksanı daha sonra, örneğin bir inşaat malzemesi olarak kullanılabilen taban külüne dönüştürülebilir.” diye açıkladı.
Uluslararası olarak, atık yakmanın yaygınlığı farklılık gösterse de yakma işleminden sonra açığa çıkan büyük miktarlarda külün işlenmesine yaygın olarak ihtiyaç duyulur. İsveç’te, atıktan enerji üretim tesislerinde evsel atıkların yakılması yaygındır ve her yıl potansiyel olarak bu şekilde arıtılabilecek yaklaşık 250.000 ton uçucu kül oluşur. Avrupa’nın geri kalanı bu miktarın yaklaşık on katını oluşturmaktadır.
İsveç’te ve ötesinde atık depolama sahalarında halihazırda kaç ton çinkonun kaybolduğunu tahmin etmek zor olsa da Chalmers araştırmacıları tarafından geliştirilen yöntem tüm atık yönetimi araştırmacılarının ilgisini çekebilir. Bu yöntem metallerin nispeten basit bir şekilde geri kazanılması için büyük bir potansiyel sunar. Bununla birlikte atık yakma ile elde edilen karlılığa ve böylece döngüsel ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlayabilir.
Chalmers’da Yardımcı Profesör ve baca gazı temizleme tedarikçisi Babcock & Wilcox Vølund AB’de Ar-Ge Müdürü olan Sven Andersson, “Uçucu külden çinko çıkarma teknolojisi, işlenmemiş çinko madeni ihtiyacının azaltılması, külde daha düşük toksisite seviyeleri ve atık depolama sahalarının büyük ölçüde azaltılması gibi birçok olumlu etkiye sahip olabilir. Böylece toplumun döngüsel ekonomiye yönelik çabalarına önemli bir katkı sağlanabilir.” dedi.
İsveç’te Tam Ölçekte Uygulandı
Karin Karlfeldt Fedje, birkaç araştırmacıyla iş birliği içinde metodolojiyi geliştirmek için uzun yıllarını harcadı. Sven Andersson ile, tam ölçekli bir süreç tasarlamayı başardılar. Araştırmaları, Renova AB ve B&W Vølund’un şu anda Göteborg İsveç’te çinko geri dönüşümlü bir kül yıkama tesisi kurmasına yol açtı. Bu yatırımın, belediyeye ait atık yönetim şirketi için her yıl yüz binlerce euro tasarruf sağladığı tahmin ediliyor.
Kaynak: ScienceDaily
