Marcellin Berthelot

Fransız organik ve fizikokimyager, bilim tarihçisi ve politikacı Pierre Eugune Marcellin Berthelot 27 Ekim 1827 yılında Fransa’nın Paris şehrinde doğdu. Berthelot’un yaratıcı düşünceleri ve çalışmaları 19. Yüzyılın sonlarında kimyanın değişimini önemli bir derecede etkilemiş oldu.

Berthelot yaşantısı sırasında büyük bir üne sahip oldu. 1863 yılında Fransız Tıp Akademisine girdi, 1866, 1875,1882 ve 1889 yıllarında ise dört kez Paris Kimya Topluluğu Başkanı oldu. 1873 yılında Fransız Bilimler Akademisine seçildi. Mart 1907 yılında ise doğduğu yer olan Paris şehrinde eşi Sophie’nin vefatından bir kaç saat sonra gözlerini hayata yumdu.

Eğitim

Berthelot, orta sınıf Parisli bir ailede doğdu.1847’de Baccalaureat ed Cetters ve 1848’de Baccalaureat es Sciences’i bitirdi ve College Henri IV’de ortaokul eğitimine devam etti. Burada daha sonra  ünlü bir tarihçi ve filolog olan Ernest RENAN ile yakın arkadaş oldu. Renan ve Berthelot’un yaşam boyu yazışmaları, bu dostluğun Berthelot’un felsefi ve tarihsel eğilimleri üzerinde ki güçlü etkinin ispatıdır.

College Henri IV’de bir öğrenci olan Berthelot, College de France’de çeşitli kongre ve konferanslara katıldı ve kimya bilim dalına ilgi duymaya başladı. 1849’da College de France’dan fizik bilimi alanında derece kazandı ve 1851’de kimyager Antoine Jerame BALARD’ın asistanlığı için bir geri dönüş yaptı. Michel Eugene Chevreul’un gliserinle kombine organik asitlerden oluşan yağların kimyasal bileşimi üzerine çalışmalara takiben, ‘Gliserinin Asitlerle Birleşimi ve Hayvan Yağlarının Sentezinin Prensipleri’ başlığı altında 1854 yılında doktora tezini verdi. Oluşan yağlar bir, iki ya da üç yağ asidi parçasından oluşabilir varsayımı onu monogliserid, digliserid ve trigliserid terimlerini harekete geçirirken birçok yeni yağ üretilmesi için bir neden oldu. Bu durum Berthelot’un  bilim kariyerini başlatmış ve Fransız atom teorisi savunucuları ile uzun süre devam eden tartışmalara girmesine neden olmuştur.

Özellikle Charles-Adolphe Wurtz, Berthelot’un sonuçlarını, atomlar ve moleküller arasında bir ayrım olduğunu ima eden bir teori açısından yorumladı. Buna karşılık Berthelot organik bileşikleri oksit ve tuz olarak temsil eden daha eski olan düalist teoriyi savundu. Bertelot, eczacılık çalışmaları ile eğitimini tamamladı ve 1858’de eczacılık alanı ile ikinci doktorasını almış oldu. 2 Aralık 1859 yılında Ecole de Pharmacie’de  Organik Kimya Profesörü oldu. Burada tam bir yıl sonra modern organik kimyanın temelini oluşturan 2 ciltlik ‘ CHIMIE ORGANIQUE FONDEE SUR LA SYNTHESE’ adlı en büyük çalışmalarını tamamladı. Ayrıca buna ek 1865 yılında College de Frence’da Organik Kimya Profesörü oldu. 1855 yılında Berthelot, etil alkolün sülfürik asitle muamele edilmesiyle etilenden sentezini ayrıntılandıran Berthelot  bu hipotezini Fransız Bilimler Akademisine sundu. Berthelot kimyanın hayati bir güce sahip metafizik inancını yok edeceğine ikna etti ve ‘toplam sentez’ konusunda ki iddialı programın temelini oluşturdu. İnorganik maddelerden birçok organik bileşik sentezledi. İnorganik elementlerden, hidrokarbonlara, alkollere, esterlere ve organik asitlere kadar adım adım bir ayrım gerçekleştirdi. Daha önemli  başarılarından bazıları  1856’da formik asit sentezi, 1858’de metan ve 1862’de asetileni içeriyordu. 1851’de bir cam tüp içerisinde asetilen ısıtılarak benzen sentezi, aromatik bileşiklerin üretimine açıldı. Berthelot sentetik olarak organik bileşikler üreten ilk kişilerden biridir.

Berthelot Fransa’da son derce etkili olsa da atom fikirlerine karşı çıkması ile Uluslararası Organik Kimyager Topluluğunun ana akımından ayrılmasına yol açtı. Leon Pean de Saint Gilles ile Berthelot, alkolün ester oluşturmak için asit ile reaksiyona girdiğinde, reaksiyon hızı; içerdiği reaktiflerin ve ürünlerin miktarlarına bağlıydı; buna rağmen, miktarlardan bağımsız bir denge durumu elde edildi. 1860’lı yıllarda kendini kimyasal mekanik adı verilen ısı ve kimyasal reaksiyonlarla ilgili yeni bir disiplinin temeline adadı.1879 yılında yayınlanan bir makalede yeni disiplin için üç temel ilke oluşturdu.

• Kimyasal reaksiyonda iç işle ısı değişimleri arasında ki eşdeğerlik
• Evrimleşen ısı yalnızca başlangıç ve son duruma bağlı
• Kimyasal değişimler en fazla ısıyı üreten cisimlerin üretimine eğilim göstermektedir.

İkinci madde, maksimum çalışma yasası olarak bilinirken, Berthelot’un  Fransız fizikçi Pierre Duhem ile şiddetli bir tartışma yaşamasına neden oldu. 1860’da Alman Kimyager  August Kekule’nin Berthelot’un formül ve atom ağırlıkları üzerinde anlaşmaya varmak için düzenlenen konferansına katılmayı reddetti, çünkü eşdeğer ağırlıklara geri dönüş yapmak istiyordu. Berthelot  ‘dil teorileri’ olarak gördüğü kimyasal atomlar ve molekül yasaları teorilerine karşı sonsuz mücadele etti ve onun yerine, deneysel kanıtlara sıkı sıkıya dayanan ‘gerçek teorileri’ olarak gördüğü kendi eşdeğer sistemini savundu. Yani; Berthelot kimyasal olayların sadece kimyasallara tabi herhangi bir özel kanunla  yönetilemeyeceğini savundu. Şubat 1863 yılında Tıp Akademi Üyesi oldu. 1870 yılına kadar termokimya ilkelerini geliştirdi ve termokimyanın kurucusu kabul edildi. Buna ek endotermik ve ekzotermik kavramlarının üzerinde durdu. Uyuşturucu, bitki fizyolojisi ve patlayıcılarla ilgilenen Berthelot yine  1970 yılında Fransa-Prusya savaşında nitrogliserin, dinamit, silahlar  ve savaş tozlarının üretimini denetledi. Kuşatma sırasında yaptığı hizmetlerle 1871 yılında Paris’te yapılan genel seçim sonucunda 30913 oyla senato tarafından senatör seçildi. Bu görevinde laboratuar ve yüksek öğretim binalarının yeniden inşası için kaynak sağlamak amacıyla okul fonu sağladı. Berthelot  laik ilköğretim hayatını ve bilimselliği ön planda tutarak 1886-1887 yılları arasında Milli Eğitim Bakanı oldu. 1880’li yıllarda Berthelot, deneysel bir araştırma istasyonu kurarak dikkatini tarım kimyasına çevirdi. Azotun doğrudan doğruya bazı sebzeler tarafından  sabitlenmesinin atmosferik elektrikle  kolaylaştırıldığına dair erken ve yanlış hipotezini doğrulamak için, mikroorganizmalar tarafından topraklarda nitrifikasyon araştırmasına dahil olmuştur. Daha sonra Rus mikrobiyolog Sergey Nıkolayevich WINOGRADSKY ile işbirliği yaparak topraktaki azotun sabitlenmesinden sorumlu bir anaerobik bakteri( CLOSTRIDIUM PASTERIANUM) tespit etti.1883 yılında Fransa’nın Tarım Derneği Üyesi oldu.1879 yılından 1889 yılının sonuna kadar Louıs PASTEUR ile aerobik ve anaerobik bakteriler üzerine güçlü ve uzun bir tartışma yaşadı. Berthelot, yaklaşık 1600 yayınlanmış kâğıt ve kitaptan oluşan üretken bir yazardır. Yunan simyası elyazmaları koleksiyonunu(1887) yayınlamanın yanı sıra, Fransız kimyasal öncüsü Antoine-Lourent Lavoisier(1189) üzerine yaptığı eser ile aynı yıl ortaya çıkan eski ve ortaçağ simyasını incelemek için bir giriş yazdı. Nihayet, kararlı bir serbest düşünür  Berthelot felsefi görüşlerini bilim, metafizik, etik ve eğitim üzerine Fransa’da cumhuriyetçi hareketin klasikleri haline gelen bir dizi yaygın tez yazısında kamuya açıkladı.

Siyasi

18.yüzyıldan beri, bilim adamları, özellikle de kimyagerler Fransız siyasi sahnesinde (Fransız Devrimi sırasında yoğunlaşan bir rol )  rol adlı ve 19.yüzyılda kimyagerler ardışık Fransız hükümetlerinde lider konumda kaldılar. Bu gelenek, Üçüncü Cumhuriyet’in altında bir politikacı haline gelen Berthelot ile doruk noktasına ulaştı. Franco-Alman savaşı(1870-1871) sırasında Paris Savunma Bilimsel Komisyonu başkanlığı yaptı. Bu deneyim, 1883’te iki ciltlik bir yayında doruğa ulaşan patlayıcı maddelerin gücü üzerine ayrıntılı bir araştırmaya açıldı.1881’den beri Berthelot   Cumhuriyetçi Parti’ye ait olan Senato’nun daimi üyesiydi. Halk eğitimi ve güzel sanatlar bakanıydı.(1886-1887) ve 1895-1896 yılları arasında Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. 1889’da Louıs PASTEUR’un Bilimler Akademisi sekreteri olarak görev aldı. 1861’de evlendiği karısı Sophie Niaudet-Berthelot’un, ölümünden birkaç saat sonra öldü. İkili için ortak bir cenaze töreni düzenlendi ve Pantheon’da bir araya getirdi.