Alfred Werner
Alfred Werner bir fabrikada ustabaşı olan J.A. Werner’ın oğlu ve annesi Jeanne, yani Tesche 12 Aralık 1866’da Alsace’deki Mülhausen’de Werner’ı dünyaya getirdi. Okul zamanlarında, kimyaya olan ilgisini göstermişti ve sadece 18 yaşındayken ilk bağımsız kimyasal araştırmasını yapmıştı.
1885 yılından 1886 yılına kadar askerliğini Karlsruhe’de yaptı ve bu süreçte şehirdeki Engler Teknik Lisesi’ndeki derslere katıldı. 1886’da Zürih’teki Federal Teknik Lisesi’nde derslere katıldı ve 1889 yılında Teknik Kimya diplomasını aldı. Çalışmaları sırasında, Prof. A. Hantzsch’dan çok etkilemişti.
1889 yılında Zürih Teknik Lisesi’nde Prof. Lunge’ın laboratuvarına asistan olarak atandı ve sonradan Prof. Hantzsch’ın araştırmalarında iş birliği yapmaya başladı. 1890 yılında Zürih Üniversitesi’nde azot içeren moleküllerin konumsal düzenlenmesi tezini yazarak mezun oldu.
1890-1891 yılları arasında çalışmasını daha da ileriye taşıdı ve Prof. Berthelot’un altında çalıştığı Fransız Üniversitesi’ni ziyaret etti. 1892 yıllında Zürih’teki Teknik Lise ’ye okutman olarak geri döndü ve 1893’te Doçent olarak Zürih Üniversitesi’nde göreve başladı ve üniversitede organik kimya dersleri verdi.
1895 yıllında sadece 29 yaşındayken üniversitede Kimya Profesörü oldu, 1902 yılına kadar organik kimya dersleri verdi ve aynı zamanda inorganik dersleri aldı. 1895 yılında İsviçre vatandaşlığını kazandı, Viyana, Basel ve Würzburg’da iş teklifi almasına rağmen, bunları reddetti ve Zürih’te yaşamaya devam etti.
Werner’sın ismi her zaman kurduğu koordinasyon teorisi ile ve molekülerdeki atomların konumsal ilişkileri üzerine yaptığı çalışmasıyla, yalnızca 24 yaşındayken 1892’de temellerini attığı doktora teziyle ilişkilendirilecekti. Çalışmasında, pek çok üç değerlilik azot bileşiklerinin, dörtyüzlü azot atomunun üç köşesindeki bağlara üç değerlilik atomları yönlendiren, dördüncü boş köşesine ise azot atomu tarafından dolduran bir formül yarattı. 1891 yılında, benzerlik ve değerlilik teorisi üzerine bir makale yayınladı; bu teori Kekule’nin sabit değerlik anlayışının yerini aldı; makalede ki benzerlik fikri; yüzeydeki atomun bütün parçalarına benzer bir şekilde etki eden ve atomun merkezine çekici bir kuvvet uygulayan bir kuvvetin varlığıydı.
1893 yılında, mineral bileşikleri hakkındaki makalesinde değişken değerlilikler teorisinden bahsetmişti, bu teoriye göre inorganik moleküler bileşikler, merkez çekirdekleri etrafında tek atom içeriyormuş gibi davranıyorlardı yani radikal veya basit, konumsal, geometrik bir biçimde diğer moleküllerin etrafında belli sayıda konumlanıyorlardı. Birçok bu şekildeki atomu ifade eden, merkez çekirdekleri etrafında konumlanmış yapılar Werner’ın koordinasyon numarası ile isimlendirildi ve en önemli koordinasyon numaraları 3,4,6 ve 8 ile başlıyordu, özellikle 6 sayısı sıklıkla kullanıldı. Binlerce moleküler bileşik 6 sayısı ile benzer ve bunların çoğunluğunda bir oktahedronun köşelerinde koordine atomları olan bir merkezi atom vardı.
Werner ayrıca, tetrahedral ya da kare düzlemsel forma gelebilen; diğer koordinasyon sayılarıyla özellikle 4 sayısıyla çalıştı. Paul Pfeiffer, Werner’ın Büyük Kimyagerler (New Chemistry, 1966, Eduard Farber, Interscience, New York) tarafından yayınlanan çalışmasında Werner’ın koordinasyon teorisini tüm sistematik inorganik kimya boyunca genişlettiğini ve organik kimyaya da değindiğini belirtti. Yaptığı çalışmalarıyla 1913 yılında Werner Nobel Kimya Ödüllerini kazandı.
Werner, Göttingen’de Kraliyet Bilimler Derneğinin (Königliche Gesellschaft der Wissenschaften) ve Erlangen’da Fiziko-Medikal Derneğinin (Physikalisch-medizinische Sozietät) bir üyesiydi. Cenevre Üniversitesi’nde fahri doktorasını yaptı ve aynı şehirde Fizik ve Doğa Tarihi Topluluğu, Frankfurt/Main Fiziksel Derneğinde(Physikalischer Verein), Alman Bunsengesellschaft’da Société Vaudoise des Sciences Naturelles at Lausanne ve Londra’da Kimya Derneğinde onursal üyelik yaptı. Ayrıca Moskova Doğal Tarih, Antropoloji ve Etnografya Dostları Imperial Derneği’nin daimi üyesiydi. Fransa, Societe Chimique’sinin Leblanc Madalyasını ve Rehberlik Bölümü’nün ayrıcalığını üstlendi.
Werner, bilardo, satranç ve İsviçre kart oyunlarından keyif alan çok sosyal bir adamdı. Tatillerini dağlarda geçirirdi ve İsviçre dışındaki bilimsel toplantılara katılmak için çokça seyahat etti. Bir eğitim görevlisi olarak, zor problemlerin açıklamalarını kolayca yapan, ikna edici ve hevesli bir konuşmacıydı. Öğrencileri arasında Jantsch, Karrer ve Pfeiffer kadar seçkin biriydi. Diğerleri için değerli olan Neuere Anschauungen auf dem Gebiete der anorganischen Chemie (İnorganik kimyada yeni fikirler) ve Lehrbuch der Stereochemie (Streokimya Ders Kitabı) kitaplarını 1904 yılında yayınlandı.
Werner, bir alman ailesinin üyesi olan Emma Giesker ile Zürih’te 1894 yılında evlendi.
1913 Nobel Kimya Ödülünü aldığı yıl, arterioskleroz(damar sertliği) hastalığı yüzünden acı çekiyordu ve bu hastalık onu kimya derslerini bırakmaya 1915 yılında mecbur etmişti ve 1919 yılında Profesörlüğü bırakmak zorunda kaldı. 15 Kasım, 1919 yılına 53 yaşında hayata veda etti.
Nobel Konuşmaları, Kimya 19001-1921, Elsevier Yayıncılık Şirketi, Amsterdam, 1966
Bu otobiyografi / biyografi, ödül sırasında yazılmış ve önce Les Prix Nobel kitap serisinde yayınlanmıştır. Daha sonra Nobel Konferansında düzenlenmiş ve yeniden yayınlanmıştır. Bu belgeyi belirtmek için, kaynağı her zaman yukarıda gösterildiği gibi belirtin.
Copyright © The Nobel Foundation 1913.
