Gerhard Heinrich Friedrich Otto Julius Herzberg
Gerhard Herzberg, Hamburg-Almanya doğumlu fizikçi ve 1971 yılı Nobel Kimya Ödülü sahibi. Moleküllerin elektronik yapısını ve geometrisini, özellikle de serbest radikalleri (tek sayıda elektron içeren atom grupları) belirlemedeki çalışmalarını nedeniyle Nobel’e layık görüldü. Çalışmaları moleküler spektroskopinin temelini oluşturdu.
Herzberg’in spektroskopik çalışmaları, sadece fizikokimya ve kuantum mekaniği için birinci derecede önem taşıyan deneysel sonuçları ortaya koymakla kalmadı, aynı zamanda gazların kimyasal reaksiyonlarına dair araştırmaların yeniden gündeme gelmesine yardımcı oldu. Araştırmalarının çoğunu diatomik moleküllere, özellikle de en yaygın olanı-hidrojen, oksijen, azot ve karbon monoksit’e ayırdı. Birçok kimyasal tepkimede ara aşamalardaki bazı serbest radikallerin spektrumlarını keşfetti ve yıldızlararası gazdaki bazı radikallerin spektrumlarını tanımlayan ilk kişi oldu. Herzberg, dış gezegenlerin ve yıldızların atmosferi hakkında da çok spektrografik bilgilere katkıda bulundu. En önemli eseri ‘’Atomspektren and Atomstruktur’’ (1936; Atomik Spektrum ve Atomik Yapı) ve uzun süre devam eden bir referans çalışması olan ‘’Dört Hacimli Moleküler Spektrum ve Moleküler Yapı’’dır (1939-79).
Gençliği-Okul Yılları
Gerhard Herzberg, 25 Aralık 1904’te Almanya’nın Hamburg kentinde dünyaya geldi. Babası Albin H. Herzberg, annesi ise Ella Biber Herzberg’ti. Walter adında bir ağabeyi vardı. Herzberg, küçük yaşında birçok zorlukla karşılaştı. 1915 yılında babasını kaybetti ve bu yüzden annesi ev işlerinde çalışabilmek için 1922’de Amerika’ya göç etti. 1915-1916 yılları arasında Frankfurt’taki ‘Liebig Oberrealschule’ lisesine kaydoldu. 1928 yılında Darmstadt Teknoloji Üniversitesi’nde fizik okudu ve doktorasını aldı. 1928’de Göttingen Üniversitesi’nde James Franck ve Max Born ile çalışarak doktora sonrası araştırmalar yaptı. 1928’den 1930’a kadar İngiltere’de bulunan Bristol Üniversitesi’ndeki H.H.Wills Fizik Laboratuvarı’nda yaptığı araştırmalara yenilerini ekledi. 1929’da, elektron seviyesinde meydana gelen kimyasal bağı doğru bir şekilde açıklayan ilk bilim insanı oldu. 1930’da Darmstadt Teknoloji Üniversitesi Fizik Bölümü’ne Privatdozent (öğretim görevlisi) ve kıdemli asistan olarak atandı.
Kariyeri
Ağustos 1935’te Herzberg, Almanya’yı mülteci olarak terk etmek zorunda kaldı ve Carnegie Vakfı tarafından finansman sağlanan Saskatchewan Üniversitesi’nde (Saskatoon, Kanada) misafir profesörlüğe başladı.1945 yılına kadar fizik araştırma profesörlüğü yaptı. 1945-1948 yılları arasında Herzberg, Chicago Üniversitesi Yerkes Gözlemevi’nde spektroskopi profesörü oldu.1948’de Kanada’ya döndü ve kısa bir süre sonra Ulusal Araştırma Konseyi’nde Fizik Bölümü Direktörü ve baş araştırma görevlisi oldu. 1955 yılında Herzberg, Fizik Bölümü Direktörü olarak görev yaptı. Bu görevden sonra, 1969 yılında kadar tekrar birleştirilmiş Fizik Bölümü’nde Seçkin Araştırma Bilimcisi olarak atandı. Herzberg’in ana katkıları atomik ve moleküler spektroskopi alanlarına yöneliktir. Kendisi ve çalışma arkadaşları, başka hiçbir şekilde belirlenemeyen pek çok serbest radikal yapısı (diğerlerinin yanı sıra, serbest metil ve metilenin yapıları da dahil olmak üzere) içeren çok sayıda diatomik ve poliatomik moleküllerin yapılarını belirlediler. Ayrıca Herzberg, bu spektroskopik çalışmaları gezegen ortamlarındaki, kuyrukluyıldızlardaki ve yıldızlararası uzaydaki belirli moleküllerin tanımlanmasına uyguladı. Herzberg, spektroskopi ile uğraşan birçok uluslararası komisyonun başkan vekili veya başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Ayrıca 1957’den 1963’e kadar Uluslararası Saf ve Uygulamalı Fizik Birliği Başkan Yardımcısı olarak görev yapmıştır.
1956-57 yılları arasında Kanada Fizikçiler Birliği Başkanı ve 1966-67 yılları arasında Kanada Kraliyet Cemiyeti Başkanı olarak görev yaptı. 1973-1980 yılları arasında Carlton Üniversitesi Şansölyesi olarak görev yaptı.
1968’de Cornell Üniversitesi’ndeki George Fischer Baker Yerleşik Olmayan Öğretim Görevlisi ve 1970’de Faraday Medalisti ve Londra Kimya Topluluğu Öğretim Üyesi’ydi.
Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi, Amerika Optik Topluluğu ve Kimya Topluluğu da dahil olmak üzere birçok bilimsel topluluğun üyesiydi. Ayrıca Washington’daki Ulusal Bilimler Akademisinin yabancı bir üyesi ve Papaya ait olan Bilimler Akademisi üyesiydi. Diğer pek çok madalyaya ve ödüle layık görülmüştür. Kanada Üniversitesi ve Stockholm Üniversitesi’nden birinin de dahil olduğu bir dizi üniversiteden de Onursal Dereceye sahiptir.
Gerhard Herzberg, 3 Mart 1999 yılında hayata veda etmiştir.
