Gilbert Stork
Organik sentez üzerine yaptığı araştırmalar ve özellikle kimyasal reaksiyonların stereoelektronik kontrolünü sağlamadaki katkılarıyla bilinen Amerikalı organik kimyacı Gilbert Stork, 31 Aralık 1921’de Belçika,Brüksel’de doğdu.Paris ve Nice’da büyüyen Stork, ilk öğrenimini çok iyi öğretmenler tarafından aldı.1939 yılında II.Dünya Savaşının baş gösterdiği sıralarda ABD’ye taşındılar.1942 yılında Florida Üniversitesi’nde lisans eğitimini tamamladıktan sonra Urbana-Champaign’deki Illinois Üniversitesi’nde yüksek lisans çalışmalarına başladı, 1945’te Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden Organik Kimya alanında doktorasını aldı.Doktorasını aldıktan sonra, Milwaukee, Wisconsin’deki Lakeside Laboratories’de 1 yıl araştırmacı kimyacı olarak çalıştı. Laboratuarda, steroidlerin sentezlenmesi için yeni bir yol gösteren araştırmalar yaptı.1946 yılında Cambridge, Massachusetts’teki Harvard Üniversitesi’nde çalışmaya başladı.Burada Stork, stereo kontrollü sentezin ortaya çıkışında, moleküler fragmanların kesin 3D dizilerine hassas olarak bağlanma bilimi şeklinde bir seminal figür ortaya çıkardı. Öğrencilerinde Albert Burgstahler ile birlikte doğal bir ürünün cantharidin – stereo kontrollü sentezinin ilk örneklerinden birini gerçekleştirdi. Bu alanda gelecekteki çalışmalar için standart belirledi.Bu süreçte Stork, uzun lineer molekülleri, daha sonra Stork – Eschenmoser hipotezi olarak adlandırılan birçok moleküler halka içeren ürünlere dönüştüren basamaklı bir dizi reaksiyon önerdi. Bu, biyomimetik sentezin kavramsal temelini ve Johnson ve diğerlerinin insan hormonları ve birçok terapötik ajan da dahil olmak üzere poliperleri yapma üzerine çalışmasını sağlamıştır.
1953 yılında Stork, Columbia Üniversitesi’nde fakülteye katıldı.Orada karbon-karbon bağları yapmak için genel bir yol olan enamin alkilasyonları üzerine ilk çalışmalarını yayınladı ve onun onuruna Stork enamin alkilasyonu olarak adlandırıldı. Bu, belirli metal içeren reaktif türler (metallo-enaminler olarak adlandırılan) kullanılarak ve keton enolatlar olarak adlandırılan bileşiklerin selektif üretiminde sentezleme teknikleri için temel bir işlev gördü.Daha sonra, karbon-karbon bağı oluşumu için serbest radikal bazlı yöntemler de dahil olmak üzere karmaşık moleküller oluşturmak için diğer reaktif ara maddelerin kullanılmasına öncülük etmiştir.Gilbert’in serbest radikal döngüler üzerindeki çalışmaları, polisiyolik ürünlerin bir araya getirilmesi, serbest radikal kimyasının sentez için zor bir araçtan ziyade yönetilebilir olarak yeniden elde edilmesi için güçlü bir yaklaşım sağlamıştır.Hem sentetik zorluklar doğuran hem de ilginç biyolojik aktiviteye sahip olan molekülleri topladı.Bileşik üzerine belirlediği düşüncelerinden 60 yıl sonra, 2001 yılında kendisi ve meslektaşları, kininin ilk stereoselektif toplam sentezini yayınladılar.
Ölümünden birkaç hafta önce yayınlanan son makalesi, 1979-2000 yılları arasında en az 15 öğrencinin çalıştığı bir bileşimin kan basıncını kontrol etmek için kullanılabilecek olan, germine denilen bir maddenin sentezine yönelik çalışmaları rapor etmiştir.
1982 yılında ABD Ulusal Bilim Madalyası ve 1995’te kimya alanında karmaşık moleküllerin, polisakkaritlerin ve diğer birçok biyolojik ve tıbbi açıdan önemli olan bileşiklerin sentezine yeni yollar sağlayan kimyasal reaksiyonlar tasarlamak ve geliştirmek için yaptığı çalışmlar sonucu Kimyada Kurt Ödülü almaya layık görülmüştür.Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi de dahil Ulusal Bilimler Akademisi ve Kraliyet Kimya Derneği gibi birçok prestijli bilim kuruluşunun üyeliğine seçildi.
Kendisini ve yaptıklarını takip eden herkese ilham kaynağı olan başarılı bilim insanı Gilbert Stork, 21 Ekim 2017’de, 96 yaşında hayatını kaybetti.
