Heinrich Otto Wieland

Safra asitleri ile ilgili yaptığı çalışmalar sayesinde 1927 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü alan Alman kimyagerdir. 

Hayatı ve Çalışmaları 

4 Haziran 1877’de babası Dr. Theodor’un da bir ilaç şirketinde kimyager olarak çalıştığı Pforzheim’de doğdu.  Annesi Elise Blum’dur. Babası aynı zamanda Pforzheim’de altın ve gümüş rafinerilerine sahipti. Ayrıca, Heinrich Otto Wieland ünlü bir ilaç şirketi olan Boehringer-Ingelheim’in kurucusuyla evli olan Helene Boehringer’in de kuzeniydi.

Heinrich Otto, Münih Teknik Üniversitesi ve Stuttgart Üniversitesi’nde eğitim aldı.  1901’de Baeyer Laboratory’e geri dönerek Johannes Thiele’yle çalışması sonucunda doktorasını tamamladı. 1904’te eğitmen olarak derslere girme hakkı kazandı ve 1913’te University Chemical Laboratory‘de okutman olarak görev aldı. Dört yıl sonra faaliyetlerine Technical College‘de profesör olarak devam etti. O zamanlar Berlin, Dahlem’de Kaiser Wilhelm Institute‘nin savunma bölümünde de çalışıyordu. Buradaki görevi hardal gazı için yeni üretim yolları bulmak gibi silahlarla ilgiliydi. Bu çalışması sayesinde de adamsitenin sentezinde önemli rol oynadı. 1921’de gelen bir teklif üzerine kısa süreliğine Freiburg Üniversitesi’nde çalıştı. 1925 yılında Willstatter’in teklifi üzerine Münih’e geri döndü ve Münih Teknik Üniversitesi’nde başkan olarak görev aldı. Yirmi beş yıl boyunca Münih Laboratuvarı’nın kaderi Wieland’in ellerindeydi.

Organik Kimya ve Biyokimya alanlarında yaklaşık olarak dört yüze yakın makale yazdı.

İlk çalışmaları azotlu organik bileşikler üzerineydi. Azot oksitlerin olefin ve aromatiklerle reaksiyonları, furoksanların arıtılması, fulminik asit ve fulminik asitin polimerizasyonu başlıca çalışmalarındandı. Aynı zamanda, azot içeren kararlı organik radikallerin, difenil azotun ve azot oksitlerin üretiminden de sorumluydu. Çözelti reaksiyonlarındaki kısa ömürlü radikallerin  varlığının kanıtı Organik Kimya’da radikaller için önemli yere sahiptir.

Morfin ve striknin yapısının aydınlatılması ve lobelia alkoliitinin sentezi de önemli çalışmaları arasındadır. Zehirli bir madde olan “ölüm kapağı” mantarıyla ilgili çalışması siklopeptit yapılı faloidinin ve amanitinin izolasyonlarıyla; kelebeklerin pigmentleri ile ilgili çalışması pterin içeren bileşiklerin biyolojik olarak sınıflandırılmasıyla ilişkilidir.

Safra asitleriyle ilgili 1912’de yayımlanmaya başlayan makalelerin sayısı 1932 yılında büyük bir artış gösterdi, özellikle de steroitlerin karbon çatkılarının açıklığa kavuşturulması Nature Wileand‘de ele alınan önemli konulardandı.

Wieland’in çalışmalarının çoğu yaşayan hücrelerdeki oksidasyon aşamalarıyla ilgiliydi ve bu çalışmaları sayesinde dehidrojenasyon evrensel bir oksidasyon ilkesi olarak Nature‘de tanıtıldı.

Nürnberg Yasaları sebebiyle korunmaya ihtiyacı olan Yahudi öğrencileri korumasıyla bilinen Wieland, bu öğrencileri sürülmelerine rağmen birer kimyager olarak çalışma gurbunun içinde tuttu. Hatta, Wieland’in öğrencilerinden Hans Conrad Reipell, Clara Huber için para toplaması sonucunda idam cezasına çarptırıldı.

Wieland yaklaşık yirmi yıl boyunca Justus Liebigs Annalen der Chemie‘de editörlük yaptı.

1908 yılında Josephine Bartmann ile evlendi. Bu evliliğinden, doktora eğitimini tamamlamış ve eczacılık alanında çalışan Wolfgang, Frankfurt Üniversitesi Kimya Bölümü’nde profesörlük yapan Theodor ve Münih Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde profesörlük yapan Otto olmak üzere üç oğlu ve bir kızı oldu. Kızı Eva, Münih Teknik Üniversitesi Biyokimya Bölümü’nde profesörlük yapan ve 1964’te Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nü alan Feodor Lynen ile evliydi.

Heinrich Otto Wieland, 5 Ağustos 1957’de Starnberg’de öldü. 

Heinrich Wieland Ödülü

1964 yılından beri her yıl Heinrich Wieland Ödülü sahiplerine verilmektedir. Bu ödülün amacı kimya, biyokimya, fizyoloji, lipidlerin ve lipidlerle ilgili maddelerin incelenmesiyle ilgili araştırmaların teşvik edilmesidir. Kimya alanındaki biyolojik olarak aktif moleküller ve sistemlerle ilgili çalışmalar da bu ödülle ödüllendirilmektedir. Bu ödül aynı zamanda en değerli uluslararası bilim ödülleri arasında yer almaktadır ve elli yılı aşkın bir süredir de başarılı bir geçmişe sahiptir. 2000 yılından 2010 yılına kadar Boehringer Ingelheim tarafından desteklenen Heinrich Wieland Ödülü, 2011 yılından itibaren Boehringer Ingelheim Foundation tarafından verilmektedir. Ödülün sahipleri ise bu kurumdaki bir heyet tarafından seçilmektedir.

Ödüller ve Onurlar

• 1927 – Nobel Kimya Ödülü
• Liyakat Nişanı
• Max Planck Society tarafından Otto Hahn Ödülü